Nhận định tình hình thời tiết mùa mưa, bão, lũ năm 2020

Nhiệt độ: Năm 2019 là năm có nền nhiệt trung bình các tháng đều cao hơn trung bình nhiều năm (TBNN), riêng tháng 4 cao hơn TBNN và cùng kỳ năm trước (CKNT) trên 3^oC. Đặc biệt số đợt nắng nóng diện rộng nhiều gấp hơn 2 lần số đợt nắng nóng TBNN.Có 6 đợt rét đậm, rét hại. Trên địa bàn tỉnh Hải Dương đã xảy ra 15đợt nắng nóng diện rộng và 2 đợt nắng nóng cục bộ.Đặc biệt có 2 đợt nắng nóng và nắng nóng gay gắt đã đo được giá trị lớn nhất trong cùng thời kỳ của 30 năm gần đây.

Mưa: Tổng lượng mưa các tháng mùa Đông đều thấp hơn TBNN. Các tháng mùa hè ở mức xấp xỉ thấp hơn TBNN riêng tháng 4,6,8 cao hơn TBNN, đặc biệt lượng mưa tháng 4 cao hơn TBNN và CKNT trên 168 mm. Tổng lượng mưa đo được là 1255,4 mm, thấp hơn TBNN 216,7 mm. Trong năm đã xảy ra 10 đợt mưa lớn diện rộng, đặc biệt có 04 đợt mưa dông kèm theo gió mạnh cấp 6 - 8.

 II. Thủy văn

Mùa lũ: Các sông trên địa bàn tỉnh không xuất hiện lũ. Trên sông Thái Bình tại Phả Lại chỉ xuất hiện một dao động nhỏ vào thời kỳ đầu tháng 8 với mực nước cao nhất năm là 2,82 m < BĐ I: 1,18 m. Toàn mùa, dòng chảy các sông luôn thiếu hụt so với TBNN. Mực nước trung bình các tháng đều thấp hơn so với TBNN từ 0,28 m - 2,01 m. So với CKNT dòng chảy các tháng đầu mùa tháng 5,6 cao hơn từ 0,09 m - 0,13 m các tháng còn lại thấp hơn từ 0,35 - 0,89 m.

Mùa cạn:Mực nước các sông luôn duy trì ở mức thấp và chủ yếu dao động theo ảnh hưởng của thủy triều. Sông Thái Bình tại Phả Lại, mực nước trung bình các tháng đều thấp hơn TBNN từ 0,07 - 0,35 m chỉ riêng tháng 4 ở mức xấp xỉ TBNN.

B. TÌNH HÌNH THỜI TIẾT, THỦY VĂN

I. Khí tượng: Nền nhiệt độ trung bình tháng 1,2 trong khoảng từ 19,4 - 19,7⁰C, cao hơn TBNN 1 - 3,9⁰C. Toàn tỉnh có 3 đợt rét đậm, rét hại trên diện rộng và 01 ngày rét đậm tại khu vực Tây nam.

Mưa: Cuối tháng 1, do ảnh hưởng của không khí lạnh kết hợp với các nhiễu động trên cao nên toàn tỉnh đã xảy ramưa vừa, mưa to, có nơi mưa rất to và dông. Lượng mưa phổ biến dao động từ 50 - 100 mm, nơi có lượng mưa lớn nhất là Phả Lại (TP.Chí Linh)123,1 mm. Đây là trận mưa dông đầu tiên trong năm 2020 và xảy ra sớm hơn so với TBNN và CKNT. Đợt mưa từ ngày 2 - 3/3: Do ảnh hưởng của rãnh gió tây trên cao kết hợp với không khí lạnh nên toàn tỉnh đã có mưa vừa, mưa to đến rất to và dông, lượng mưa phổ biến từ 50 - 100 mm, nơi có lượng mưa lớn nhất là Bình Giang 133 mm, lượng mưa đo được tại TP.Hải Dương là 89,6 mm - đây là lượng mưa lớn nhất trong 5 năm trở lại đây. Mưa nhỏ, mưa phùn, trời nồm và ẩm ướt xuất hiện ít hơn TBNN, tập trung chủ yếu vào tháng 2,3. Đợt mưa nhỏ, mưa phùn kéo dài nhất là 7 ngày.Tổng lượng mưa tháng 1,2 trong khoảng từ 16 - 17,9 mm, thấp hơn TBNN 9 -20 mm. 

II. Thủy văn: Các sông trên địa bàn tỉnh dòng chảy luôn thiếu hụt so với TBNN, thấp hơn CKNTvà chủ yếu dao động theo ảnh hưởng của thủy triều. Sông Thái Bình tại Phả Lại, mực nước trung bình các tháng đều thấp hơn TBNN từ 0,19 - 0,31 m. Mực nước thấp nhất tại Phả Lại là -0,28 m.

C. SƠ BỘ NHẬN ĐỊNH XU THẾ THỜI TIẾT, THỦY VĂN MÙA MƯA, BÃO, LŨ NĂM 2020.

1. Hiện tượng ENSO: Dự báo trong những tháng nửa đầu năm 2020 ENSO tiếp tục ở trạng thái trung tính nhưng nghiêng về pha nóng và vẫn có khả năng duy trì trạng thái này trong những tháng tiếp theo của nửa cuối năm 2020.

2. Bão và ATNĐ:  Mùa bão năm 2020 trên khu vực Biển Đông có xu hướng hoạt động muộn hơn so với TBNN. Dự báo số lượng bão và ATNĐ hoạt động trên khu vực Biển Đông và ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta trong năm 2020 có khả năng ở mức xấp xỉ TBNN, khả năng xuất hiện khoảng 11 - 13 cơn bão và ATNĐ hoạt động trên khu vực Biển Đông, trong đó có khoảng 5 - 6 cơn ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền. Khu vực Hải Dương khả năng chịu ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp từ 1 - 2 cơn. Các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như dông, sét, lốc, mưa đá, đặc biệt là thời kỳ giao mùa từ tháng 4 đến tháng 5 trên phạm vi của tỉnh.

3. Nhiệt độ, nắng nóng:

Nền nhiệt độ trung bình toàn mùa ở mức cao hơn TBNN (TBNN 27,8^oC), cụ thể như sau:

 - Tháng 5: Nhiệt độ trung bình tháng cao hơn TBNN (TBNN: 27,1⁰C)

- Tháng 6: Nhiệt độ trung bình tháng xấp xỉ cao hơn TBNN (TBNN: 29,2^oC).

- Tháng 7: Nhiệt độ trung bình thángcao hơnTBNN (TBNN: 29,3^oC).

- Tháng 8: Nhiệt độ trung bình tháng cao hơn TBNN (TBNN: 28,5^oC).

- Tháng 9: Nhiệt độ trung bình tháng xấp xỉ TBNN (TBNN: 27,4^oC).

-Tháng 10: Nhiệt độ trung bình tháng xấp xỉ thấp hơn TBNN (TBNN: 25,2^oC).

Nắng nóng: Toàn mùa có khoảng từ 8 - 10 đợt nắng nóng từ 2 ngày trở lên tập trung vào tháng 5,6,7. Đợt nắng nóng đầu tiên có thể xảy ra vào khoảng từ giữa tháng 5. Nhiệt độ cao nhất tuyệt đối phổ biến trong khoảng từ38 - 40^oC.

Lượng mưa: Tổng lượng mưa toàn mùa ở mức xấp xỉ caohơn TBNN (TBNN 1.220,2 mm), khả năng dao động ở mức 1200 mm - 1500 mm. Toàn mùa có thể xảy ra từ 7 ÷ 9 đợt mưa to đến rất to (lượng mưa lớn hơn 50 mm trong 24 giờ). Cụ thể như sau:

-Tháng 5: Tổng lượng mưa tháng xấp xỉ cao hơn TBNN (TBNN 174,3 mm)

- Tháng 6: Tổng lượng mưa tháng xấp xỉ thấp hơn TBNN (TBNN 215,7 mm)

- Tháng 7: Tổng lượng mưa tháng xấp xỉ cao hơn TBNN (TBNN 235,6 mm)

- Tháng 8: Tổng lượng mưa tháng xấp xỉ TBNN (TBNN 291,5 mm)

-Tháng 9: Tổng lượng mưa tháng xấp xỉ cao hơn TBNN(TBNN 188,2 mm)

-Tháng10: Tổng lượng mưa tháng xấp xỉ thấp hơnTBNN(TBNN 114,9 mm)

5.Thủy văn

Mùa lũ năm 2020 các sông trên địa bàn tỉnh Hải Dương có khả năng không xuất hiện lũ tiểu mãn. Toàn mùa xuất hiện từ 3 - 4 đợt lũ và dao động nhỏ. Đỉnh lũ năm trên các sông ở mức thấp hơn đỉnh lũ TBNN.Trên sông Thái Bình tại Phả Lại đỉnh lũ cao nhất năm ở mức xấp xỉ báo động I (BĐI: 4 m), thấp hơn đỉnh lũ TBNN (TBNN 5,15 m).Sông Gùa tại Bá Nha đỉnh triều cao nhất năm ở mức báo động II (BĐII: 2,4 m).Sông Luộc tại Bến Trại đỉnh lũ cao nhất năm ở mức xấp xỉ báo động II (BĐII: 3,60 m). Thời gian xuất hiện đỉnh lũ vào tháng 7,8/2020.Các sông hạ lưu như sông Kinh Môn, sông Gùa, sông Rạng cần đề phòng nước dâng khi có bão đổ bộ vào vùng biển Quảng Ninh - Hải Phòng kết hợp với triều cường vào tháng 7,8. Độ cao nước dâng trung bình từ 0,4 - 0,6 m, lớn nhất có thể từ 1 - 1,1 m.

Trong năm 2020 ENSO tiếp tục ở trạng thái trung tính nhưng nghiêng về pha nóng và vẫn có khả năng duy trì trạng thái này trong những tháng tiếp theo của nửa cuối năm 2020 kết hợp vớibiến đổi khí hậu toàn cầu đang diễn ra ngày càng nghiêm trọngnên mùa mưa bão, lũ năm 2020 thời tiết, thủy văn có nhiều diễn biến phức tạp do vậy cần đề phòng các hiện tượng thời tiết cực đoan như:Dông, lốc và mưa đá xuất hiện vào thời kỳ giao mùa, mưa dồn dập có cường độ lớn, bão mạnh xuất hiện muộn.

Trong mùa mưa, bão, lũ năm 2020, đỉnh lũ các sông trên địa bàn tỉnh tuy không lớn nhưng sẽ có nhiều dị thường và diễn biến phức tạp. Cần đề phòng các hiện tượng lũ quét, sạt lở đất xảy ra khu vực miền núi Kinh Môn và Chí Linh. Mưa lớn cục bộ có khả năng gây ngập úng cục bộ tại các vùng trũng đô thị.

Bài của Đồng Thị Phượng

Đăng trên Bản tin Khoa học và Công nghệ Hải Dương số 1+2 ra tháng 6/2020