Trong những năm qua, TP.Hải Dương đã phát huy truyền thống anh hùng, xứng đáng là trung tâm chính trị, hành chính, kinh tế, văn hóa, khoa học công nghệ, dịch vụ của tỉnh Hải Dương.
Năm 1804, nhà Nguyễn rời lỵ sở Hải Dương từ Mao Điền về ngã ba sông Thái Bình và Kẻ Sặt tại địa phận làng Hàn (nay là phường Bình Hàn), với mục tiêu án ngữ vùng biên ải phía Đông thành Thăng Long, xây dựng thành kiên cố gọi là Thành Đông. Năm 1873, thực dân Pháp nổ súng tấn công Thành Đông lần thứ nhất nhưng thất bại. Ngày 19/8/1883, chúng tấn công Thành Đông lần thứ 2 và đặt ách đô hộ thực dân sau Hòa ước Patơnốt 1884 ký với triều nhà Nguyễn.
Ngày 26/8/1938, tại nhà số 17, phố Đông Môn (nay là phố Phạm Hồng Thái), Chi bộ Đảng Cộng sản TP.Hải Dương được thành lập, gồm 3 đồng chí do đồng chí Nguyễn Thượng Mẫn làm Bí thư. 14 giờ ngày 17/8/1945 dưới sự lãnh đạo của Chi bộ Đảng và Việt Minh đã biến cuộc tuần hành của tổ chức thanh niên Phan Anh thành cuộc biểu dương lực lượng nổi dậy giành chính quyền về tay nhân dân lao động.Hưởng ứng Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, từ ngày 19/12/1946, nhân dân thành phố Hải Dương đã anh dũng đứng lên đánh đuổi giặc Pháp. Nhiều trận đánh ác liệt diễn ra tại Cầu Phú Lương, nhà Nông Phố, nhà máy Chai, trường Con Gái (nay là Tiểu học Võ Thị Sáu)… gây cho địch nhiều thiệt hại và khó khăn.
Hiệp định Giơnevơ được ký kết, thị xã Hải Dương là vùng thực dân Pháp tập kết rút quân sau 100 ngày. Từ ngày 28 đến 29/10/1954, Ủy ban Quân chính tiến hành tiếp quản thị xã. Đúng 8 giờ 17 phút ngày 30/10/1954, tên lính thực dân Pháp cuối cùng rút khỏi đầu cầu Phú Lương, chấm dứt hoàn toàn ách xâm lược. Ngày 30/10/1954 trở thành mốc lịch sử, truyền thống vẻ vang oanh liệt và đáng tự hào của Đảng bộ và nhân dân thị xã Hải Dương. Trong suốt 20 năm thực hiện cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Đảng bộ thị xã Hải Dương đã lãnh đạo nhân dân vừa sản xuất, vừa chiến đấu giữ vững hậu phương lớn, đảm bảo chi viện cho tiền tuyến với quyết tâm “Tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”.
Từ 1965 - 1975 thị xã Hải Dương đã động viên 3.339 thanh niên bổ sung cho các quân binh chủng, trực tiếp chi viện cho các chiến trường, so với chỉ tiêu được giao đạt 107,3%, huy động 6,7% dân số tham gia đội quân tình nguyện đánh Mỹ cứu nước có 1.181 người con ưu tú đã anh dũng hy sinh. Trong kháng chiến chống Mỹ, thị xã bị 891 lượt máy bay các loại đánh phá 181 trận, trút xuống 3.034 quả bom phá, bom nổ chậm, bom bi mẹ, 2.615 quả rốc két, 68 quả tên lửa và gần 40.000 quả đạn 200 mm. Chính quyền đã vận động nhân dân đào đắp hàng trăm hầm, hố tránh bom cá nhân, 76.635 mét giao thông hào; huy động hàng chục ngàn ngày công lao động đào đắp hàng vạn m3 đất làm đường, đắp ụ trận địa pháo cao xạ, tên lửa góp phần bắn rơi 4 máy bay của giặc Mỹ… Thành tích của quân và dân thị xã Hải Dương đã góp phần cùng cả nước tiến hành cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân năm 1975 toàn thắng, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Từ năm 1976-1986, thị xã Hải Dương thực hiện kế hoạch 5 năm lần thứ hai (1976-1980), từng bước hoàn thiện hệ thống chính trị, phát huy vai trò quản lý của nhà nước trên các lĩnh vực của đời sống xã hội; đã cùng với toàn Đảng, toàn quân, toàn dân tiếp tục thực hiện nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ năm 1986-1997, đảng bộ và nhân dân thị xã Hải Dương phấn đấu không ngừng và đạt được những thành tích đáng phấn khởi, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, dịch vụ, lao động theo hướng hiện đại.
Ngày 06/8/1997, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 88/1997/NĐ-CP về việc thành lập TP.Hải Dương thuộc tỉnh Hải Dương. Ngày 30/10/2009, Đảng bộ và nhân dân TP.Hải Dương long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 205 năm khởi lập Thành Đông, 55 năm ngày giải phóng thành phố và công bố Quyết định 616/QĐ-TTg ngày 15/5/2009 của Thủ tướng Chính phủ công nhận TP.Hải Dương là đô thị loại II. Trở thành đô thị loại II với những kết quả như sau:
- Về không gian đô thị:mở rộng với 21 phường, xã, diện tích 7.138,6 ha, dân số khoảng 25 vạn người. Từ năm 2000 đến nay, thành phố có thêm 8 khu đô thị và hàng chục khu dân cư mới; hiện thành phố có 3 khu công nghiệp và 4 cụm công nghiệp. Trong những năm qua, thành phố đã giải quyết việc làm mới cho 39.315 lao động, tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống còn 4,3%.
- Về phát triển kinh tế:cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, giai đoạn 2010-2015, giá trị sản xuất công nghiệp tăng bình quân 10,6%/năm, cùng với đó là giá trị sản xuất các ngành dịch vụ, thương mại, tiểu thủ công nghiệp đều tăng. Kim ngạch xuất khẩu đạt 4.159 triệu USD, tăng bình quân 21,8%/năm. Tổng thu ngân sách của thành phố năm 2015 đạt mức 825,6 tỷ đồng.
- Xây dựng kết cấu hạ tầng đô thị:thành phố đã đầu tư trải thảm 21 tuyến phố, chiều dài 8,1 km, cải tạo nâng cấp 24 tuyến đường với chiều dài 15,10 km; hệ thống cấp, thoát nước được tập trung đầu tư xây dựng, cải tạo với mục tiêu từng bước khắc phục tình trạng ngập úng, cải thiện vệ sinh môi trường trên địa bàn. 95% các hộ dân khu vực nội thành được tiếp cận với dịch vụ thoát nước, 42,5% tỷ lệ nước thải sinh hoạt được xử lý, 100% các hộ dân trên địa bàn thành phố được sử dụng nước sạch. Tỷ lệ rác thải sinh hoạt được thu gom, xử lý bằng công nghệ thích hợp là 91% khu vực nội thành, 77% khu vực nông thôn; tỷ lệ cây xanh 7 m2/người. Công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân được quan tâm, 20/21 xã, phường đạt chuẩn quốc gia về y tế.
Sau 5 năm thực hiện Nghị quyết 09 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Hải Dương, thành phố đã đạt 43/59 tiêu chí đô thị loại I và 6 tiêu chí sắp hoàn thành. Những kết quả này tạo tiền đề quan trọng cho việc phấn đấu nâng cấp thành phố từ đô thị loại II lên đô thị loại I. Mục tiêu giai đoạn 2015-2020 là “Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của đảng bộ, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch vững mạnh;phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân, tập trung huy động mọi nguồn lực, đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, đẩy mạnh phát triển kinh tế-xã hội, nâng cao đời sống nhân dân, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; xây dựng TP Hải Dương trở thành đô thị loại I”.
Ngày 04/7/2017, UBND tỉnh Hải Dương đã ban hành Quyết định số 1960/QĐ-UBND về việc phê duyệt Điều chỉnh Quy hoạch chung thành phố Hải Dương đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Theo đó, đến năm 2030 thành phố Hải Dương sẽ được xây dựng và phát triển bền vững với 5 mục tiêu: đô thị công thương; đô thị sống khỏe; đô thị sáng tạo; đô thị đẹp thân thiện với con người; đô thị an toàn, an tâm. Đến năm 2050, TP.Hải Dương sẽ là đô thị “khỏe - năng động - văn hóa”gồm các nội dung: đô thị sống khỏe, tăng cường phát triển các lĩnh vực y tế và chăm sóc sức khỏe, giáo dục và tạo dựng không gian sống; năng động phát triển các ngành nghề kinh tế linh hoạt phù hợp với nhu cầu từng thời kỳ; là đô thị văn hóa kế thừa, bảo tồn, phát huy lịch sử, văn hóa, thân thiện với mặt nước, sống với không gian xanh.
Để thực hiện quy hoạch trên, thành phố sẽ sáp nhập 8 xã vào địa giới hành chính của thành phố gồm: Minh Tân, Đồng Lạc (Nam Sách); Ngọc Sơn (Tứ Kỳ); Tiền Tiến, Quyết Thắng (Thanh Hà); Gia Xuyên, Liên Hồng, Thống Nhất (Gia Lộc). Tổng diện tích nghiên cứu quy hoạch khoảng 13.070,78 ha. Cùng với đó là quy hoạch tổng thể về phát triển không gian và khu chức năng; quy hoạch sử dụng đất; quy hoạch các cơ sở hạ tầng xã hội; thiết kế đô thị; hệ thống hạ tầng kỹ thuật.
Mục tiêu trước mắt nâng cấp thành phố lên đô thị loại I sẽ tạo ra động lực mới, sức phát triển mới, tăng sức cạnh tranh của thành phố so với các đô thị lân cận, phù hợp với quy hoạch phát triển vùng và khai thác tối đa vị thế của thành phố trong vùng đã được định hướng...
Trong bài viết sử dụng tài liệu của Ban Tuyên giáo TP.Hải Dương
Phạm Ninh Hải
Đăng trên Tạp chí Khoa học và Công nghệ Hải Dương số 5 ra tháng 10/2017
