Do rét kéo dài nên dự kiến lúa vụ chiêm xuân 2017-2018 cho thu hoạch từ ngày 05-25/6/2018, tập trung từ ngày 10/6-20/6/2018, muộn hơn 10-15 ngày so với cùng kỳ năm trước (CKNT) và muộn hơn 7-10 ngày so với trung bình nhiều năm (TBNN) thu chiêm, làm mùa sẽ cập rập hơn so TBNN. Do vậy, cần tăng cường chỉ đạo gặt lúa xuân đến đâu làm đất ngay đến đó để gieo cấy lúa mùa càng sớm càng tốt. Thực hiện phương châm “xanh nhà hơn già đồng” nông dân cần khẩn trương tập trung thu hoạch lúa kịp thời khi lúa chín 85% tránh lúa rụng nhất là trong trường hợp bị mưa úng, đồng thời sẽ giữ được chất lượng gạo. Trên chân đất trồng cây vụ đông, những giống lúa có thời gian sinh trưởng ngắn như P6ĐB, KD18, QR1, Nếp 352, cấy bằng mạ dược, gieo vãi để rút ngắn thời gian sinh trưởng. Tăng tối đa diện tích mùa sớm để chủ động đất cho cây vụ đông. Hạn chế sử dụng giống nhiễm bệnh vàng lụi, lùn sọc đen, bạc lá, rầy nâu; chủ động tiêu úng kịp thời để đảm bảo cho cây lúa sinh trưởng, phát triển tốt.
Trà mùa sớmchiếm 30% diện tích khoảng 17.500 ha, cấy chân cao cho thu hoạch trước ngày 05/10/2018 để trồng cây vụ đông sớm. Sử dụng các giống ngắn ngày từ 85-105 ngày như KD18, HN6, P6ĐB. Gieo mạ dược, mạ sân và cấy từ ngày 20 - 30/6/2018; gieo thẳng từ ngày 20-25/6/2018. Riêng P6ĐB không gieo mạ dược và phải chăm sóc sớm. Trà mùa trung 65% diện tích (khoảng 38.500 ha). Đối với chân cao, chân vàn sử dụng các giống có thời gian sinh trưởng từ 95-115 ngày để trồng cây vụ đông. Gieo mạ nền đất cứng, cấy từ ngày 25/6 - 10/7/2018; gieo thẳng từ ngày 25/6-5/7/2018. Đối với chân vàn trũng sử dụng các giống có thời gian sinh trưởng từ 120-130 ngày, gieo mạ dược, cấy từ ngày 30/6-10/7/2018, tuổi mạ 25-30 ngày. Trà mùa muộn chiếm 5% diện tích (khoảng 3.000 ha), gồm các giống nếp Cái Hoa Vàng, nếp Xoắn, Nếp Quýt thì gieo mạ dược, cấy từ ngày 05 - 20/7/2018, tuổi mạ 30-35 ngày.
Lúa chiêm xuân thu hoạch muộn nên nguồn giống lúa chuyển vụ cập dập, khó khăn, cần có kế hoạch chủ động chuẩn bị đủ giống đảm bảo chất lượng cho nông dân gieo cấy. Tăng sử dụng các giống lúa có năng suất cao, chất lượng tốt, thích ứng thời tiết tốt, chống chịu bệnh bạc lá, lùn sọc đen, vàng lụi để tăng năng suất. Mưa lớn cục bộ cuối tháng 7, đầu tháng 8 có thể gây ngập úng cục bộ gây mất mạ, mất lúa, nhất là trên diện tích 13.000 ha chân trũng, người nông dân giữ mạ còn thừa sau cấy để cấy dặm; dự phòng thóc giống ngắn ngày như KD18, HN6, P6ĐB để gieo cấy bổ sung nếu mạ, lúa chết do ngập úng. Thời vụ gieo cấy khắc phục mưa úng kết thúc trước 10/8/2018.
Do thời gian làm đất cấy lúa mùa ngắn nên việc vùi sâu gốc rạ phải được tiến hành ngay lúc làm đất và phải làm đất kỹ, nên sử dụng các chế phẩm sinh học, vôi bột bón lót để rơm, rạ phân huỷ nhanh, hạn chế nghẹt rễ, bốc chua, phòng bệnh. Đối với diện tích gieo mạ dược cần tận dụng tối đa chân ruộng đã thu hoạch rau màu hoặc phải gặt lúa xuân non để gieo mạ dược phục vụ cho gieo cấy chân ruộng làm vụ đông sớm và trà mùa muộn cấy ở chân ruộng nước sâu; diện tích gieo mạ nền, mạ dầy tận dụng các khu đất trống hoặc các ruộng màu để gieo. Mở rộng diện tích cấy máy bằng mạ khay, quy vùng, chỉ đạo sản xuất “một vùng-một giống-một thời gian” để tiện cho việc đầu tư thâm canh, đưa tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất.
Dùng phân kali cho cả bón lót và bón thúc (không chỉ dùng bón đón đòng), với tỷ lệ bón lót 20% và bón thúc đẻ nhánh 30%, bón đón đòng 50%. Bón phân siêu kali qua lá cuối vụ để tăng độ cứng của thân cây, tăng khả năng chống chịu sâu bệnh, chống đổ, cho thu hoạch sớm 3-5 ngày cho trồng cây vụ đông. Thực hiện quy trình canh tác, chọn giống kháng, bón phân cân đối, tăng bón kali để phòng bệnh bạc lá, vàng lụi, lùn sọc đen từ đầu vụ, nhất là trên các giống và chân ruộng đã bị nhiễm bệnh từ vụ mùa năm trước và vụ xuân 2018.
Người dân phun phòng trừ rầy trên mạ dược, mạ sân trước khi gieo cấy để hạn chế bệnh lùn sọc đen, vàng lụi. Diệt chuột đồng loạt, áp dụng biện pháp phòng trừ dịch hại tổng hợp IPM, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo nguyên tắc 4 đúng, áp dụng biện pháp “3 giảm, 3 tăng”. Thực hiện luân canh cây trồng, xử lý đất trước khi gieo trồng để cải tạo đất, hạn chế sâu bệnh nhất là trên chân đất trồng dưa lê, dưa hấu. Sử dụng các giống chịu nhiệt, giống ghépđể hạn chế sâu bệnh, sản xuất trái vụđể tăng hiệu quả kinh tế. Tăng diện tích trồng rau màu có che phủ nilon, sản xuất trong nhà màng, nhà lưới. Tăng cường tập huấn, hướng dẫn nông dân mở rộng diện tích sản xuất an toàn theo quy trình thực hành nông nghiệp tốt GAP.
Vụ đông năm 2018-2019 toàn tỉnh phấn đấu gieo trồng 21.500 ha. Trong đó, diện tích rau các loại18.000 ha; ngô2.000ha; cây khác 1.500ha. Để hoàn thành kế hoạch tỉnh Hải Dương thực hiện các giải pháp về cơ cấu trà, giống, phương thức gieo cấy và chăm sóc cho lúa mùa, mở rộng diện tích rau màu vụ hè thu để có đủ diện tích chủ động cho gieo trồng cây vụ đông theo kế hoạch; tăng diện tích cây vụ đông sớm; tăng cường chỉ đạo nông dân liên kết trồng rải vụ, không trồng dồn dập cùng đợt để tránh rớt giá; chỉ đạo đẩy mạnh sản xuất có hợp đồng bao tiêu sản phẩm và sản xuất rau an toàn. Lựa chọn các giống ngô tẻ có năng suất cao, thời gian sinh trưởng 115-125 ngày:LVN99, VS36, PAC 669. Gieo hạt sớm, trước 15/9/2018 lựa chọn các giống ngô nếp và ngô ngọt, thời gian sinh trưởng ngắn dưới 80 ngày, thu hoạch sớm cung cấp thị trường đầu vụ, sử dụng ăn bắp tươi và chế biến giá bán cao nhưHN88, HN68,MX10, Fancy 172và các giống ngô ngọt Sugar 75, SW1011. Làm ngô bầu, trồng gối; gieo hạt làm bầu tập trung trước 25/9/2018, trường hợp muộn nhất có thể đến 05/10/2018.Tăng cường áp dụng các biện pháp kỹ thuật như làm bầu ngô, làm đất tối thiểu, trồng mật độ cao, đặt bầu chỉnh tán lá,…trồng lệch vụ, rải vụ để tiêu thụ thuận lợi, cho hiệu quả kinh tế cao.
Chọn giống hành củ, tỏi từ các ruộng sạch bệnh và được bảo quản tốt từ vụ trước thời vụ trồng từ ngày25/9-15/10/2018 với giốngcà rốtchất lượng củ tốt, năng suất cao, phù hợp với thị trường như Ti-103, Super VL 444 của Nhật Bản thực hiện gieo trồng từ ngày 01/9 đến 15/10. Lựa chọn các giốngcải bắp, su hào, súp lơ chất lượng, có thương hiệu, chống chịu thời tiết tốt, vụ sớm chọn giống chịu nhiệt. Giống cải bắp như Sakata N070, N071, VL560; su hào như B40, UFO; súp lơ như Sakata 1502, súp lơ xanh F1 Marathone thực hiện gieo trồng từ 15/8-31/12/2018 lựa chọn giống chống chịu sâu bệnh, thời tiết tốt, chất lượng quả tốt, năng suất cao, phù hợp với thị trường như bí xanh số 2, số 5 của Viện Cây lương thực và Cây thực phẩm, Bí xanh Sặt, bí xanh Nova 209; bí đỏ Nova 79, sử dụng cácgiống F1 có nguồn gốc Nhật Bản, Đài Loan, Thái Lan. Đất bãi ngoài đê, đất trồng cây hè thu, gieo trước 15/9/2018; đất hai vụ lúa trồng trước 25/9/2018, thời gian bầu 7-10 ngày, áp dụng biện pháp làm bầu, trồng xen rạch lúa.Sử dụng các giống sạch bệnh, có chứng nhận chất lượng theo quy định; giống sản xuất vụ xuân, bảo quản lạnh như Sinora, Solara, Aladin, Atlantic.Thời vụ trồng tập trung từ ngày25/10-15/11/2018, tốt nhất từ ngày 01-10/11/2018.
Bài của Phạm Ninh Hải
Đăng trên Tạp chí Khoa học và Công nghệ Hải Dương số 3 ra tháng 6 năm 2018
