Hiện nay, cùng với quá trình triển kinh tế - xã hội, mô hình bệnh tật có nhiều thay đổi, các bệnh mãn tính ngày càng gia tăng, một số bệnh truyền nhiễm có xu hướng quay trở lại, các dịch bệnh mới, bệnh lạ diễn biến khó lường…Đây là những thách thức không nhỏ đối với ngành y tế trong quá trình thực hiện nhiệm vụ bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.
Tuy nhiên, nhân lực y tế của Việt Nam hiện nay còn nhiều hạn chế. Không chỉ thiếu về số lượng, mà năng lực chuyên môn của cán bộ, nhân viên y tế còn nhiều bất cập,chưa đáp ứng được yêu cầu khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe của người dân. Một trong những nguyên nhân của tình trạng nàylà do cán bộ, nhân viên y tế ít được đào tạo liên tục, đào tạo cập nhật. Nhiều cán bộ y tế sau khi ra trường nhiều năm không được cập nhật kiến thức và kỹ năng chuyên môn do đó không đáp ứng được yêu cầu thực tế. Từ đó cho thấy, cần thiết phải xác định nhu cầu đào tạo liên tục của cán bộ, nhân viên y tế, trên cơ sở đó đề xuất xây dựng mô hình Trung tâm Giáo dục sức khỏe theo hướng đa ngành và cộng đồng nhằm nâng cao chất lượng nguồn y tế.
Năm 2014, Trường Đại học Kỹ thuật Y tế Hải Dương đã đề xuất và được UBND tỉnh Hải Dương phê duyệt gia cho thực hiện đề tài: “Xác định nhu cầu đào tạo liên tục của nhân lực y tế trên địa bàn tỉnh Hải Dương và đề xuất mô hình Trung tâm Giáo dục sức khỏe tại Trường Đại học Kỹ thuật Y tế Hải Dương” với hai mục tiêu: 1) Xác định nhu cầu đào tạo liên tục của nhân lực y tế trên địa bàn tỉnh Hải Dương; 2) Đề xuất mô hình Trung tâm Giáo dục sức khỏe đa ngành và cộng đồng tại Trường Đại học Kỹ thuật Y tế Hải Dương.
Kết quả khảo sát xác định nhu cầu đào tạo liên tục nhân lực y tế của tỉnh cho thấy: trong những năm vừa qua, ngành y tế Hải Dương rất quan tâm đến phát triển đội ngũ cán bộ y tế. Số lượng cán bộ y tế theo ngành đào tạo của tỉnh đã tăng từ 4.151 (năm 2010) lên 5.571 (năm 2013), trong đó số lượng bác sĩ, y sĩ, dược sĩ, y tế công cộng tăng dần theo các năm. Năm 2014, tỷ lệ bác sỹ/10.000 dân của Hải Dương đã đạt 7,7 (vượt so với mục tiêu cần đạt năm 2015 là 7,5); Tỷ lệ dược sỹ đại học/10.000 dân là 0,92 so với kế hoạch năm 2015 là 1. Tuy nhiên, cơ cấu và trình độ đội ngũ cán bộ y tế phân bố chưa đồng đều giữa các tuyến, giữa các lĩnh vực hoạt động. Cán bộ y tế trình độ chuyên môn cao chủ yếu tập trung ở tuyến tỉnh và trong lĩnh vực điều trị. Trình độ trung cấp chiếm tỷ lệ cao ở đối tượng cán bộ y tế tuyến tỉnh và tuyến huyện/xã/phường (32,6 - 52,1%). Trình độ đại học, sau đại học của đội ngũ cán bộ y tế chủ yếu tập trung ở nhóm cán bộ lãnh đạo, quản lý và cán bộ y tế tuyến tỉnh.
Kết quả khảo sát cũng cho thấy lý do chủ yếu cán bộ, nhân viên y tế chưa đáp ứng nhu cầu công việc hiện tại là thiếu kiến thức, kỹ năng chuyên môn (43,6 - 65%); 34,5 - 75,8% cán bộ lãnh đạo, quản lý cho rằng đội ngũ cán bộ y tế của đơn vị chưa đáp ứng yêu cầu công việc hiện tại là do ít được bồi dưỡng, cập nhật kiến thức; 76,5 - 88,4% cán bộ, nhân viên y tế tuyến các tuyến cho rằng nội dung cần ưu tiên đào tạo cập nhật cho đội ngũ cán bộ, nhân viên y tếlà kiến thức, kỹ năng chuyên môn; 81,7 - 91% cán bộ, nhân viên y tế đề xuất cần tăng cường, đào tạo tập huấn để bổ sung kiến thức, kỹ năng cho cán bộ, nhân viên y tế. Qua đó cho thấy nhu cầu đào tạo liên tục nhân lực y tế của tỉnh là rất cao và cần thiết để đáp ứng yêu cầu về chăm sóc sức khỏe của người dân hiện nay.
Kết quả nghiên cứu đề tài đã đề xuất được mô hình Trung tâm Giáo dục sức khỏe đa ngành và cộng đồng tại Trường Đại học Kỹ thuật Y tế Hải Dương với sứ mệnh, tầm nhìn, mục tiêu, nội dung hoạt động và cơ chế điều hành phù hợp với điều kiện hiện nay và phát huy tiềm năng,thế mạnh về đào tạo đa cấp đa ngành trong lĩnh vực điều dưỡng, kỹ thuật y học của Nhà trường. Trung tâm dự kiến được triển khai theo hướng tập trung giải quyết vấn đề ưu tiên tại cộng đồng vớihai hoạt động chính bao gồm:
- Thứ nhất: cung cấp các chương trình đào tạo liên ngành cho cán bộ, nhân viên y tế trong hệ thống y tế
-Thứ hai: triển khai các chương trình giáo dục sức khỏe và nâng cao sức khỏe, đáp ứng các nhu cầu về sức khỏe của cộng đồng.
Cơ cấu, tổ chức của Trung tâm bao gồm 1 ban điều hành và 3 đơn vị trực thuộc:
1. Đơn vị Nghiên cứu và Phát triển nghề nghiệp: có nhiệm vụ phân tích nhu cầu đào tạo và nhu cầu nghiên cứu của cán bộ y tế trong lĩnh vựcchăm sóc sức khỏe; Xây dựng và thực hiện chương trình đào tạo đa ngành về thực hành dựa trên bằng chứng theotiêu chuẩn nghề nghiệp trong lĩnh vực y tế; Xây dựng công cụ đánh giá dựa trên bằng chứng và tiêu chuẩn thực hành nghề nghiệp….
2. Đơn vị Nghiên cứu và giáo dục sức khỏecộng đồng: có nhiệm vụ xây dựng, thực hiện các chương trình giáo dục sức khỏe đa ngành dựa vào bằng chứngđáp ứngnhu cầu xã hội;Xác định các vấn đề sức khỏe thông qua các dự án nghiên cứu xuất phát từ nhu cầu của cộng đồng….
3. Đơn vị Nghiên cứu và Thực hành lâm sàng: có nhiệm vụ xác định nhu cầu đào tạo cho giảng viên và nhân viên y tế; Phát triển, lập kế hoạch và cung cấp chương trình đào tạo đa ngành; Thiết kế, đánh giá chương trình đào tạo, nghiên cứu của cán bộ y tế và cộng đồng…
Trung tâm Giáo dục sức khỏe đa ngành và cộng đồng tại Trường Đại học Kỹ thuật Y tế Hải Dương là mô hình lần đầu tiên được đề xuất thành lập nhằm đáp ứng nhu cầu đào tạo và nghiên cứu cập nhật kiến thức, kỹ năng chuyên môn, quản lý và chăm sóc sức khỏe cộng đồng cho nguồn nhân lực y tế Hải Dương và các địa phương lân cận góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao của nhân dân.
Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy: các cơ quan quản lý nhà nước và các cơ sở y tế trên địa bàn tỉnh Hải Dương cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và thực hiện công tác đào tạo liên tục cho đội ngũ cán bộ y tế theo đúng quy định hiện hành của Luật Khám bệnh, chữa bệnh và quy định về công tác đào tạo liên tục của Bộ Y tế. Đối với Trường Đại học Kỹ thuật Y tế Hải Dương cần tiếp tục thực hiện xây dựng nội dung, chương trình đào tạo chi tiết, cụ thể sát hợp với nhu cầu của các đối tượng nhân lực y tế đồng thời sớm thành lập Trung tâm Giáo dục sức khỏe đa ngành và cộng đồng để triển khai các hoạt động nghiên cứu, đào tạo và cung ứng các hoạt động tư vấn, giáo dục sức khỏe cho cộng đồng đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao của nhân dân.
Ths. Lê Thúy Hường
Trường Đại học Kỹ thuật Y tế Hải Dương
Bài đăng trên Tạp chí Khoa học và Công nghệ Hải Dương
