Lọc máu ngoài cơ thể hay chạy thận nhân tạo là phương pháp điều trị lâu nay đối với các trường hợp suy thận mạn tính. Nước dùng cho lọc máu trong chạy thận phải là nước tinh khiết, bảo đảm tiêu chuẩn như ngành y tế đã đề ra. Tuy nhiên, hàng chục năm qua, thiết bị phục vụ chạy thận nhân tạo trong các bệnh viện của ta đều phải nhập của nước ngoài (Pháp, Đức, Nhật Bản...).
Do hệ thiết bị của nước ngoài được thiết kế kỹ thuật trong điều kiện nguồn nước cấp đầu vào có chất lượng cao, bảo đảm tiêu chuẩn châu Âu, trong khi sử dụng ở nước ta chưa hoàn toàn phù hợp bởi nguồn nước cấp trực tiếp cho chạy thận lọc máu là nước máy còn nhiều tạp chất như sắt, amoni, clo dư, các kim loại nặng. Đây là nguyên nhân dẫn đến hiện tượng các thiết bị nhập ngoại mau bị xuống cấp, chất lượng nước phục vụ cho điều trị mau bị suy giảm, dĩ nhiên ảnh hưởng đến sức khoẻ của bệnh nhân.
Nắm bắt được thực tế đó, năm 2006, thạc sỹ Trịnh Ngọc Diệu, Giám đốc Trung tâm Vật lý kỹ thuật (Viện khoa học và Công nghệ Việt Nam) đã mạnh dạn tự bỏ ra 150 triệu đồng cùng các cộng sự nghiên cứu, chế tạo thử chi tiết bổ sung công nghệ tiền vi lọc (mà thiết bị nhập của nước ngoài không có) trong thiết bị chạy thận nhân tạo.
Trên cơ sở xác lập được các vật liệu lọc thích hợp có hoạt tính cao, đáp ứng khả năng khử được phần lớn tạp chất trong nguồn nước đầu vào song vẫn không làm thay đổi tính chất của nước cũng như làm xuất hiện thêm các liên kết thành phần mới trong nước. Chất lượng nước sau xử lý tiền vi lọc được phân tích, đánh giá là hoàn toàn đạt chuẩn (theo tiêu chuẩn các nước tiên tiến).
Bằng giải pháp công nghệ được thiết kế bổ sung công nghệ tiền vi lọc, Thạc sĩ Trịnh Ngọc Diệu và cộng sự tạo nên công nghệ tích hợp - mở cho thiết bị trên cùng một hệ. Nhờ đó sẽ có ba cấp độ nước thành phẩm tinh khiết cao cấp cho chạy thận nhân tạo, cho kỹ thuật mổ và cho hỗ trợ sinh sản, nuôi cấy mô, tế bào.
Như vậy so với hệ thiết bị của nước ngoài chỉ thiết kế kiểu modul công nghệ một chức năng thì hệ thiết bị của tác giả và nhóm cộng sự đã sử dụng công nghệ tích hợp - mở, tạo thêm các chức năng khác. Cho nên thiết bị sẽ cung ứng ba cấp độ nước tinh khiết chất lượng phục vụ các mục đích khác nhau trong công tác chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ người dân.
Kết quả nghiên cứu trên đã được Trung tâm kỹ thuật 1 - Tổng cục tiêu chuẩn đo lường chất lượng giám định (văn bản số 09/NV1/GĐ/051-2009) với chỉ tiêu nước dùng cho lọc máu bằng thận nhân tạo của AAMI (Hoa Kỳ).
Từ chỗ một, hai cơ sở y tế như Bệnh viện đa khoa tỉnh Thái Bình, Bệnh viện Kiến An (Hải Phòng), hợp tác ứng dụng, đến nay “tiếng lành đồn xa”, hệ thiết bị lọc nước cao cấp cho máy chạy thận nhân tạo của tác giả Trịnh Ngọc Diệu đã được lắp đặt tại hàng chục cơ sở y tế lớn như Bệnh viện nhi TƯ, Viện các bệnh truyền nhiễm và nhiệt đới quốc gia, Bệnh viện Hữu nghị Hà Nội, Bệnh viện đa khoa tỉnh Hà Giang... và thiết bị này cũng đã được đưa sang lắp đặt, phục vụ điều trị tại bệnh viện TƯ quân đội nhân dân Lào (Viêng Chăn).
Ngoài việc chế tạo, sản xuất ra loại thiết bị có chất lượng, giá thành sản phẩm cạnh tranh của công trình cũng là điều thu hút khách hàng. Bởi theo nhóm nghiên cứu, hệ thiết bị này giảm được hơn 30% so thiết bị nhập khẩu, đồng thời chức năng sử dụng được tăng lên. Với tính mới và giá trị ứng dụng thực tế cao, đề tài cấp bộ “Hệ thiết bị xử lý nước cao cấp cho lọc máu và chạy thận nhân tạo” của tác giả đã giành giải nhất giải thưởng VIFOTEC năm 2010.
Thạc sỹ Trịnh Ngọc Diệu cho biết: Bên cạnh cung cấp nước tinh khiết cao cấp phục vụ cho chạy thận nhân tạo, hệ thiết bị cũng đáp ứng cho các hoạt động khác cần chất lượng nước siêu tinh khiết như sản xuất dược, hỗ trợ sinh sản, nước dùng cho xạ trị, phân tích sinh hoá.... mà Bệnh viện phụ sản Hà Nội, Trung tâm kiểm nghiệm (Sở Y tế Hà Nội) đang là những đối tác của nhóm nghiên cứu.
