Sau 5 năm thực hiện dự án “Phát triển giống lúa và vùng lúa hàng hóa tập trung giai đoạn 2010-2015”, những cánh đồng lúa chất lượng theo mô hình cánh đồng mẫu lớn đã hình thành, tạo cơ hội làm giàu cho người trồng lúa.
Tăng hiệu quả đất lúa
"Một thời gian dài, lúa lai, lúa thuần đã chiếm vị thế độc tôn trên đồng ruộng để làm nhiệm vụ an ninh lương thực thì nay với tiến bộ của khoa học kỹ thuật, cây lúa không chỉ giữ vai trò đó mà nó còn giúp nông dân làm giàu".
Trên cánh đồng thôn Tiên Lữ, xã Ngô Quyền (Thanh Miện), chiếc máy gặt lớn chạy phăng phăng. Dưới cái nắng oi ả, mặc cho mồ hôi ướt đầm áo, anh Nguyễn Văn Chiến mải miết vác từng bao thóc lên xe để chở về nhà. Miệng cười tươi rói, anh bảo: “Giống Bắc thơm số 7 khó tính vậy mà lại hợp với đồng đất Ngô Quyền. Mặc dù năm nay mưa nắng thất thường nhưng lúa vẫn trĩu bông. Nhờ cấy lúa theo mô hình cánh đồng mẫu lớn (CĐML) lại áp dụng đồng bộ cơ giới từ sản xuất đến thu hoạch nên năng suất vụ này đạt tới 2,7 tạ/sào, cao hơn so với vùng cấy đại trà khoảng 20 kg/sào. So với trước đây, cấy lúa nhàn mà năng suất lại cao hơn hẳn thì nông dân chúng tôi dại gì bỏ ruộng”.
Vụ mùa này không riêng ở Ngô Quyền mà nhiều địa phương khác ở huyện Thanh Miện, lúa chất lượng (LCL) canh tác theo hướng CĐML sẽ lập nhiều “đỉnh mới”. Ông Nguyễn Viết Bàn, Phó Chủ tịch UBND huyện Thanh Miện cho biết: “Mấy năm gần đây, LCL ngày càng được nông dân Thanh Miện ưa chuộng. Sau dồn điền, đổi thửa, những cánh đồng lớn đã hình thành, tạo điều kiện để nông dân mở rộng canh tác các giống LCL. Những CĐML cấy LCL không chỉ giúp nông dân tiết kiệm chi phí, giảm áp lực thiếu nhân công mà còn giúp họ tăng thu nhập. So với những năm trước, hiện LCL đang chiếm ưu thế trên đồng đất nơi đây”. Vụ mùa năm nay, huyện Thanh Miện cấy hơn 7.000 ha trong đó LCL chiếm khoảng 80% diện tích. Toàn huyện đã xây dựng được 12 vùng sản xuất tập trung theo hướng CĐML.
Bộ giống phong phú, tiêu thụ thuận lợi đã giúp LCL ngày càng được mở rộng trên đồng đất nhiều địa phương của tỉnh. Hiện nay, trong cơ cấu giống lúa chính thức của tỉnh có 12 giống LCL, gồm: QR1, nếp ĐN20, Bắc thơm 7, Hương thơm 1, Nàng Xuân, nếp 415, nếp 97, nếp ĐN20, nếp DT22, P6, nếp cái hoa vàng, nếp xoắn. Ngoài ra, nhiều địa phương còn khảo nghiệm hoặc đưa vào cơ cấu gieo trồng các giống lúa chất lượng cao khác như RVT, BC15, TBR45. Trong số hơn chục giống LCL, hiện nay Bắc thơm số 7 đang chiếm ưu thế bởi đây là giống lúa không chỉ cho năng suất cao hơn nhiều giống lúa khác mà còn ít sâu bệnh, thích hợp đồng đất của nhiều địa phương trong tỉnh, lại dễ tiêu thụ. Vì vậy, những năm gần đây số lượng CĐML cấy giống lúa này ngày càng tăng. Bà Vũ Thị Hà, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) khẳng định: “Sau 5 năm, mô hình sản xuất LCL theo hướng CĐML đã khẳng định hướng đi đúng, phù hợp điều kiện sản xuất của tỉnh ta. Trên CĐML, nông dân đã biết canh tác cùng một loại giống trong cùng một thời gian, tích cực ứng dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất. Những mô hình sản xuất LCL theo hướng CĐML không những cho năng suất cao hơn so với gieo cấy đại trà mà còn giúp nông dân tiết kiệm chi phí".
Sản xuất theo hướng an toàn
Vì có nhiều ưu điểm nên diện tích LCL canh tác theo hướng sản xuất tập trung, "một vùng, một giống, một thời gian" ngày càng được mở rộng. Năm 2011, toàn tỉnh mới xây dựng được 9 mô hình sản xuất LCL theo mô hình CĐML trên diện tích 457,2 ha, thu hút hơn 4.000 hộ dân tham gia thì đến nay toàn tỉnh đã xây dựng được 44 mô hình, trên diện tích hơn 2.500 ha, thu hút hơn 20.000 hộ dân tham gia. Tính về quy mô và số lượng mô hình đều tăng 5 lần so với thời kỳ đầu mới triển khai. Mô hình sản xuất LCL quy mô lớn đã góp phần chuyển dịch sản xuất lúa của tỉnh theo hướng hàng hóa, cho hiệu quả kinh tế cao.
Đến hết năm 2015, mặc dù dự án “Phát triển giống lúa và vùng lúa hàng hóa tập trung giai đoạn 2010-2015” đã kết thúc nhưng nhiều địa phương vẫn có xu hướng mở rộng mô hình sản xuất LCL theo hướng CĐML. Ông Nguyễn Phương Vụ, Trưởng Phòng NN-PTNT huyện Bình Giang cho biết, trước xu thế hội nhập, việc duy trì canh tác lúa manh mún, lạc hậu không còn thích hợp. Do đó, sản xuất lúa theo mô hình những cánh đồng lớn là cần thiết, nhất là việc nâng cao chất lượng lúa gạo để tăng sức cạnh tranh của sản phẩm. "Huyện sẽ tiếp tục xây dựng thêm nhiều mô hình sản xuất LCL theo hướng CĐML. Hy vọng thời gian tới, UBND tỉnh sẽ tiếp tục hỗ trợ để các địa phương mở rộng mô hình, giúp nông dân tăng thu nhập từ cây lúa”, ông Vụ khẳng định.
Thực tế, những năm qua, năng suất và chất lượng lúa gạo ở tỉnh ta ngày một nâng cao nhưng chủ yếu được tiêu thụ trong nước với giá bán bấp bênh. Thời gian tới, việc xây dựng những vùng trồng LCL theo quy mô lớn cùng với áp dụng các tiêu chuẩn an toàn, vệ sinh thực phẩm sẽ mở ra cơ hội mới cho sản xuất lúa của tỉnh ta. Ông Trần Xuân Định, Cục Phó Cục Trồng trọt (Bộ NN-PTNT) cho biết, trước đó một thời gian dài, lúa lai, lúa thuần đã chiếm vị thế độc tôn trên đồng ruộng để làm nhiệm vụ an ninh lương thực thì nay với tiến bộ của khoa học kỹ thuật, cây lúa không chỉ giữ vai trò đó mà nó còn giúp nông dân làm giàu. Hải Dương đã làm tốt việc xây dựng những cánh đồng LCL theo quy mô tập trung nhưng chưa xây dựng được những mô hình sản xuất giống lúa này theo hướng an toàn. "Hội nhập kinh tế đã đến gần, chúng ta không còn thời gian để thay đổi tư duy mà cần nhanh chóng thay đổi cách làm. Bởi lẽ, để nâng cao giá trị và xây dựng được thương hiệu lúa gạo Việt Nam hướng đến xuất khẩu không phải chỉ là việc của các tỉnh phía Nam mà ở phía Bắc trong đó có tỉnh Hải Dương", ông Định nói.
Thời gian tới, tỉnh ta không những cần mở rộng mô hình sản xuất LCL theo mô hình CĐML mà còn phải xây dựng được các cánh đồng lúa VietGAP, GlobalGAP để giúp nông dân bán gạo chất lượng, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm cho người tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.
Bên cạnh việc quan tâm xây dựng những cánh đồng lúa theo hướng CĐML, tỉnh cũng cần có kế hoạch xây dựng những cánh đồng lớn gắn sản xuất an toàn với tiêu thụ ổn định trên những loại cây trồng có thế mạnh khác như: hành, tỏi, cà rốt, vải, ổi... Đây cũng là cơ hội giúp nông sản tỉnh ta vượt qua rào cản được mùa, mất giá đeo đẳng nhiều năm qua.
Theo baohaiduong.vn
