Theo các nghiên cứu, khi bảo quản dược liệu Diệp hạ châu đắng, hàm lượng hoạt chất phyllanthin, hypophyllanthin đã bị giảm theo thời gian. Đồng thời, một số phương pháp sấy cũng có ảnh hưởng đến hàm lượng lignan có trong dược liệu. Qua đó có thể khẳng định rằng, các phương pháp chế biến và chiết xuất thường quy làm giảm đáng kể hàm lượng chất có hoạt tính sinh học chính phyllanthin trong Diệp hạ châu đắng. Tiêu chuẩn hàm lượng phyllanthin trong cao Diệp hạ châu 0,5% còn tương đối thấp. Khi nghiên cứu trên thực tế một số sản phẩm chứa Diệp hạ châu đắng trên thị trường hiện nay, đa số có dạng bào chế viên nang cứng, hoặc viên nén, liều dùng hàng ngày từ 6 - 9 viên/ngày, gây bất tiện cho người sử dụng.
Trong hai năm 2020 - 2021, Viện Dược liệu đã thực hiện đề tài “Nghiên cứu quy trình chiết xuất cao giàu hàm lượng Lignans từ Diệp hà châu đắng”. Qua đó nhằm xây dựng quy trình chiết xuất cao giàu hàm lượng Lignans từ Diệp hạ châu đắng quy mô 100 kg/mẻ, và xây dựng được công thức bào chế và quy trình sản xuất viên nén bao phim quy mô 100.000 viên/mẻ để đưa ra thị trường sản phẩm có chất lượng, giảm được khối lượng và số viên sử dụng hàng ngày. Các quy trình này phù hợp với điều kiện trang thiết bị, ứng dụng tại tỉnh.
Các nội dung của đề tài đã xây dựng phương pháp định lượng Lignans trong cao diệp hạ châu đắng bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) dựa trên chuyên luận trong dược điển Mỹ. Trong đó tổng hàm lượng được tính bằng hàm lượng của phyllanthin và hypophyllanthin. Phương pháp xây dựng được có độ đặc hiệu, độ chính xác cao. Phân lập phyllanthin làm chất đối chiếu trong kiểm nghiệm nguyên liệu, thành phẩm sau này. Xây dựng phương pháp và quy trình chiết xuất cao diệp hạ châu đắng sử dụng dung môi là cồn, nước. Quy trình có ưu điểm sử dụng ít dung môi, thời gian chiết xuất nhanh. Hàm lượng cao hơn phương pháp chiết xuất thông thường khoảng 6 lần.
Xây dựng được tiêu chuẩn cơ sở và theo dõi độ ổn định của cao diệp hạ châu đắng trong thời gian 12 tháng, từ đó dự đoán được tuổi thọ của sản phẩm. Quy trình bào chế viên nén bao phim chứa cao diệp hạ châu đắng có hàm lượng Lignans ≥ 15 mg/viên, mỗi viên nén bao phim chứa cao diệp hạ châu đắng là 440 mg, tương đương với 6 gram dược liệu. Phương pháp bào chế viên nén bao phim chứa cao diệp hạ châu đắng quy mô công suất 10.000 viên/mẻ. Nâng cấp quy mô công suất 100.000 viên/mẻ và đánh giá độ ổn định của quy trình tiêu chuẩn cơ sở và theo dõi độ ổn định của viên nén. Sản xuất viên nén bao phim giàu làm lượng Lignans từ diệp hạ châu đắng theo quy trình đã xây dựng với quy mô 100.000 viên/mẻ với 3 mẻ sản xuất tại Công ty Cổ phần Dược phẩm Syntech.
Đề tài có ý nghĩa đối với kinh tế, xã hội và môi trường ở địa phương.
Đối với doanh nghiệp: đề tài đã xây dựng được quy trình sản xuất sản phẩm từ Diệp hạ châu đắng bao gồm: cao khô Diệp hạ châu và viên nén bao phim Diệp hạ châu để áp dụng vào doanh nghiệp. Hiện nay, doanh nghiệp đang đăng tiến hành đăng ký thực phẩm bảo vệ sức khỏe từ Diệp hạ châu đắng.
Đối với người dân: từ nhu cầu về dược liệu Diệp hạ châu đắng để sản xuất tại doanh nghiệp trong thời gian tới, người dân có thể chủ động tiếp cận giống và quy trình trồng Diệp hạ châu đắng, liên hệ liên kết với doanh nghiệp để trồng và cung cấp dược liệu.
Đối với môi trường: quy trình sản xuất các sản phẩm của đề tài không sử dụng dung môi, hóa chất độc hại, không phát thải ô nhiễm ra môi trường.
Lê Thị Thảo
