Tại Hải Dương dù chưa ghi nhận trường hợp phát sinh ổ dịch cúm gia cầm A/H5N1 và A/H5N6. Tuy nhiên, đây là thời điểm giao mùa, thời tiết diễn biến bất lợi, môi trường ẩm ướt khiến cho sức đề kháng của gia cầm giảm. Mặt khác, sau khi có Dịch tả lợn châu Phi người chăn nuôi đã chủ động chuyển sang chăn nuôi gia cầm. Đến tháng 2/2020, tổng số đàn gia cầm toàn tỉnh dao động từ 11,5 triệu đến 13 triệu con, tăng xấp xỉ 8,33% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, đàn gà ước đạt từ 8 triệu đến 8,5 triệu con. Số lượng chăn nuôi nhỏ lẻ còn tập trung nhiều ở các khu dân cư, tỷ lệ tiêm phòng thấp nên tiềm ẩn nguy cơ dịch bệnh bùng phát cao trong thời gian tới. Để chủ động phòng bệnh và kịp thời phát hiện, xử lý, khống chế sự bùng phát của dịch cúm gia cầm, Chi cục Chăn nuôi và Thú y hướng dẫn người chăn nuôi các biện pháp phòng tránh như sau:
1. Đặc điểm của bệnh Cúm gia cầm
Bệnh Cúm gia cầm là một bệnh truyền nhiễm cấp tính ở loài chim (bao gồm cả gia cầm và chim hoang dã) và động vật có vú, do vi rút gây ra, lây lan nhanh, tỷ lệ chết rất cao 100%, gây thiệt hại lớn về kinh tế. Trong chăn nuôi, gà thường bị mắc bệnh rất nặng, vịt thường mang mầm bệnh nhưng ít khi có biểu hiện triệu chứng lâm sàng và là nguồn chủ yếu gieo rắc mầm bệnh ra môi trường. Một số chủng có thể lây truyền bệnh cho người và gây tử vong ở người.
+ Đường lây lan: Lây chủ yếu qua đường hô hấp, tiêu hoá. Tiếp xúc giữa con ốm và con khỏe, phương tiện vận chuyển, thức ăn, dụng cụ chăn nuôi có nhiễm mầm bệnh….
+ Triệu chứng: Khi bị bệnh gia cầm có biểu hiện xuất huyết mào, mắt, tích, ống chân gia cầm sốt cao, thân nhiệt lên tới 44 - 45oC. Ho khẹc, thở khó, khi thở phải há miệng, chảy nước mắt, nước mũi và dãi dớt liên tục. Mào, tích và hàm dưới sưng, tích nước, xuất huyết đỏ từng đá; ở thuỷ cầm có hiện tượng kéo màng mắt trắng, ỉa chảy nặng, phân xám vàng, xám xanh, đôi khi có máu, mùi tanh, Gà đẻ giảm đẻ hoặc ngừng đẻ. Tỷ lệ gà mắc bệnh rất cao, có thể rất cao 100% đàn, tuỳ theo độc lực của mầm bệnh.
2. Các biên pháp phòng bệnh Cúm gia cầm
a. Con giống: Khi chọn mua gia cầm cần nhập ở những cơ sở uy tín, đủ điều kiện, cơ sở đã xây dựng an toàn dịch bệnh. Khi nhập từ các tỉnh khác về phải đảm bảo có giấy chứng nhận kiểm dịch vận chuyển động vật theo quy định của pháp luật. Gia cầm mới mua về phải nuôi cách ly trong thời gian 2 - 3 tuần để theo dõi, xử lý khi gia cầm có biểu hiện bất thường và ngăn chặn dịch bệnh lây lan. Kiểm soát chặt chẽ việc vận chuyển gia cầm, sản phẩm gia cầm, dụng cụ, phương tiện vận chuyển ra, vào khu vực chăn nuôi. Tuyệt đối không bán chạy khi thấy gia cầm ốm hoặc chết, không vứt xác gia cầm chết bừa bãi. Xác gia cầm chết phải được chôn sâu, rải vôi bột hoặc phun hóa chất tiêu độc khử trùng theo quy định thú y. Nên thực hiện cùng nhập cùng xuất.
b. Tiêm vắc xin phòng bệnh: Việc tiêm phòng cúm gia cầm cần tuân thủ theo hướng dẫn của cán bộ thú y. Lưu ý, khi sử dụng vắc xin phải đảm bảo việc bảo quản, liều lượng và cách dùng theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Khi tiêm phòng xong cần cho gia cầm ăn uống tốt để nâng cao sức đề kháng, nâng cao hiệu giá kháng thể, tạo miễn dịch tốt cho con vật.
c. Vệ sinh, tiêu độc, khử trùng: Thu gom chất độn chuồng, chất thải chăn nuôi để ủ phân theo phương pháp nhiệt sinh học hoặc xử lý chất thải bằng đệm lót sinh học nhằm tiêu diệt mầm bệnh, đảm bảo vệ sinh môi trường. Thường xuyên vệ sinh chuồng trại, dụng cụ, trang thiết bị chăn nuôi 1 - 2 lần/tuần, trong quá trình sử dụng các loại thuốc sát trùng nên đổi thuốc sát trùng để tránh hiện tượng nhờn thuốc. Dùng vôi bột rắc xung quanh khu vực chuồng nuôi, hệ thống cống rãnh, khu vực có người qua lại. Với hệ thống thoát nước thải có thể dùng vôi bột cho vào bao tải để hệ thống nước thải chảy qua để khử trùng, tiêu độc ngăn chặn mầm bệnh. Sau mỗi đợt chăn nuôi phải vệ sinh, tiêu độc, khử trùng và để trống chuồng 2 - 3 tuần nhằm phá vỡ vòng luân chuyển của mầm bệnh.
d. Chăm sóc, nuôi dưỡng nâng cao sức đề kháng: Xây dựng hệ thống chuồng nuôi phù hợp với lứa tuổi, giống gia cầm, đảm bảo về nhiệt độ, mật độ nuôi. Đảm bảo đủ nguồn thức ăn, nước uống cho gia cầm. Không sử dụng thức ăn ẩm mốc, kém chất lượng, từ vùng có dịch bệnh hoặc từ cơ sở không rõ nguồn gốc. Bổ sung khoáng chất, vitamin, men tiêu hóa, các thuốc trợ sức, trợ lực định kỳ hoặc khi thời tiết thay đổi đột ngột, sau khi vận chuyển hoặc khi tiêm chủng vắc xin để tăng sức kháng bệnh cho gia cầm.
3. Xử lý gia cầm khi có dấu hiệu mắc bệnh
Khi thấy đàn gia cầm có hiện tượng ốm, chết do các triệu chứng như đã nói ở trên thì cần báo ngay cho chính quyền địa phương. Không bán chạy gà ốm, không ăn thịt gia cầm trong đàn bị bệnh, không vứt xác chết bừa bãi. Bao vây ổ dịch, tiêu huỷ toàn bộ gia cầm chết, mắc bệnh và gia cầm khác trong đàn, bằng cách đốt hoặc đào hố chôn sâu với chất sát trùng hoặc vôi bột theo quy định của thú y. Vệ sinh, tiêu độc ổ dịch theo hướng dẫn của cơ quan thú y.
Lưu ý: Hiện nay, theo quy định, khi phát hiện bệnh Cúm gia cầm tại một cơ sở chăn nuôi thì toàn bộ số gia cầm của cơ sở đó phải bị tiêu huỷ và tiêu độc, tuyệt đối không điều trị vì tất cả các loại kháng sinh và hoá dược hiện đang sử dụng đều không có tác dụng với bệnh Cúm gia cầm.
4. Đối với con người
Hạn chế tiếp xúc với gia cầm khi ko cần thiết. Khi bị sốt cao trên 38oC phải đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều tri kịp thời.
Với việc chủ động thực hiện quyết liệt, đồng bộ các giải pháp phòng, chống dịch cúm gia cầm sẽ bảo vệ an toàn đàn gia cầm, hạn chế thiệt hại cho người chăn nuôi nhằm cung cấp nguồn thực phẩm sạch cho xã hội và bảo vệ môi trường sinh thái./.
Bài của Phạm Thị Thanh Thủy, Chi cục Chăn nuôi và Thú y Hải Dương
Đăng trên Bản tin Khoa học và Công nghệ Hải Dương số 5 ra tháng 12 năm 2020
