Hiện nay, toàn tỉnh Hải Dương có khoảng 65.000 người có trình độ từ cao đẳng trở lên, thạc sỹ là 1.500 người, phó giáo sư, tiến sỹ hơn 100 người. Số cán bộ khoa học và công nghệ của tỉnh có trình độ trên đại học đang công tác trong các cơ quan Đảng, đoàn thể, các cơ quan quản lý nhà nước và các đơn vị sự nghiệp của tỉnh và một số doanh nghiệp có hoạt động nghiên cứu khoa học khoảng gần 3.000 người. Trong đó giáo sư 11 người, phó giáo sư 48 người, tiến sỹ 213 người, thạc sỹ 1.316 người, đại học gần 1.100 người, cao đẳng và dưới cao đẳng là 307 người.
Hiện nay trên địa bàn tỉnh Hải Dương có 13 tổ chức đã đăng ký hoạt động khoa học và công nghệ; có 6 doanh nghiệp đã được công nhận là doanh nghiệp khoa học và công nghệ. Trong những năm qua đội ngũ trí thức Hải Dương đã tham gia trực tiếp, tổng kết, nghiệm thu và xây dựng luận cứ khoa học, phát triển lý luận, góp công sức, trí tuệ vào việc hoàn thiện các chủ trương, nghị quyết của Tỉnh ủy, HĐND, UBND, các chương trình, dự án phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội, quốc phòng, an ninh của tỉnh. Là lực lượng nòng cốt trong phong trào thi đua lao động, sáng tạo, nghiên cứu khoa học công nghệ và ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất và đời sống, góp phần tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Trong nhiều năm qua, đội ngũ trí thức đã tham gia thực hiện thành công nhiều chương trình, đề án trọng điểm về phát triển kinh tế xã hội, an ninh - quốc phòng do Đại hội Đảng bộ tỉnh đề ra qua các nhiệm kỳ. Bên cạnh đó, đội ngũ trí thức Hải Dương đã phát huy mạnh vai trò động lực của khoa học công nghệ, đi đầu trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học, tiếp nhận và ứng dụng những thành tựu mới của khoa học, kỹ thuật, công nghệ vào thực tiễn sản xuất và đời sống, đổi mới cơ chế quản lý sản xuất, kinh doanh và các hoạt động xã hội. Qua đó đã đóng góp thiết thực vào việc nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm hàng hóa, hiệu quả kinh tế và tiến bộ xã hội.
Từ năm 1997 đến nay, hoạt động khoa học và công nghệ của tỉnh đã có nhiều chuyển biến tích cực đó là đẩy mạnh áp dụng các tiến bộ khoa học và công nghệ vào sản xuất, đời sống, coi trọng ứng dụng các công nghệ tiên tiến trong sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới và bảo vệ môi trường. Trong các quy hoạch, chương trình, đề án phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh đều coi khoa học và công nghệ là một trong những giải pháp quan trọng để triển khai, thực hiện.
Giai đoạn 2016 - 2020 tỉnh đã triển khai thực hiện 140 nhiệm vụ KH&CN. Các nhiệm vụ KH&CN được ứng dụng và phát huy tác dụng ở mức độ khác nhau là 139 nhiệm vụ, đạt 100%. Hoạt động khoa học và công nghệ của tỉnh giai đoạn 2016 - 2020 có nhiều đổi mới, tăng cường ứng dụng các công nghệ mới, kỹ thuật mới trong sản xuất và đời sống. Hoạt động nghiên cứu, phát triển và ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ ngày càng thiết thực, hiệu quả, có tính thực tiễn cao. Ứng dụng thành công công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật nhân giống sạch bệnh, đảm bảo chất lượng giống tốt cho một số cây dược liệu, giống hoa và một số giống cây trồng khác; khảo nghiệm, sản xuất thử, tuyển chọn giống mới và áp dụng kỹ thuật thâm canh tiến bộ trong sản xuất nông nghiệp; kết quả nghiên cứu trong này đã từng bước chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, hình thành các vùng sản xuất hàng hóa nông sản tập trung. Nghiên cứu, thử nghiệm lựa chọn các giải pháp về giống cây trồng, vật nuôi mới phù hợp với điều kiện sinh thái của tỉnh và năng lực của người dân để chuyển giao đưa vào sản xuất đại trà. Khoa học, kỹ thuật và công nghệ đã nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, tạo sức cạnh tranh cho các sản phẩm của tỉnh trên thị trường; chuyển giao công nghệ chế biến nông sản, thực phẩm; ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ hiệu quả cho phát triển kinh tế, xã hội, cải cách hành chính trên địa bàn tỉnh; nghiên cứu ứng dụng công nghệ giám sát và xử lý môi trường, công nghệ tưới tiêu tiên tiến. Áp dụng các kỹ thuật tiến bộ về y học trong phòng bệnh, chẩn đoán, điều trị ở bệnh viện tuyến tỉnh và tuyến huyện; nghiên cứu sản xuất thuốc và thực phẩm chức năng từ nguồn dược liệu địa phương. Nhiều kết quả nghiên cứu đã được áp dụng góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trên địa bàn tỉnh.
Ngân sách đầu tư cho khoa học và công nghệ được coi trọng, năm sau cao hơn năm trước, tạo điều kiện thuận lợi cho việc ứng dụng rộng rãi các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất và đời sống, tăng cường tiềm lực khoa học công nghệ trên địa bàn, từng bước đáp ứng yêu cầu đặt ra. Ngân sách nhà nước đầu tư cho hoạt động khoa học và công nghệ (KH&CN) của tỉnh từ năm 2016 đến 2020 là hơn 213,8 tỷ đồng (năm 2020 là hơn 45,2 tỷ đồng).
Tuy nhiên đội ngũ nghiên cứu khoa học và chuyên gia đầu ngành còn thiếu; chưa quy tụ đông đảo và phát huy hết trí tuệ của đội trí thức trong và ngoài tỉnh nhằm phục vụ tốt cho sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, điều hành của chính quyền; đóng góp của trí thức vào các chương trình phát triển kinh tế - xã hội trọng điểm của địa phương vẫn chưa ngang tầm so với yêu cầu. Việc đào tạo tiến sĩ, thạc sĩ, đại học có tăng về số lượng nhưng chất lượng chưa đều, một số trí thức chưa phát huy hiệu quả.
Tuy nhiên bên cạnh các kết quả đạt được thì công tác nghiên cứu khoa học chưa liên kết chặt chẽ với các viện nghiên cứu, các Trường đại học trong khu vực, trong nước; đa số sinh viên, cán bộ, công chức, viên chức sau khi đạt được bằng cấp, học vị, ít tiếp tục nghiên cứu công trình mới. Một số trí thức chuyển sang làm công tác quản lý, kinh doanh nên ít đầu tư cho nghiên cứu khoa học. Việc thu hút trí thức có trình độ cao về công tác còn ít; ở một số ngành còn xảy ra tình trạng chảy máu chất xám. Một số trí thức còn hạn chế về trình độ ngoại ngữ, thiếu tính chuyên nghiệp; lề lối, tác phong làm việc, ý thức kỷ luật, ý thức trách nhiệm chưa đáp ứng được yêu cầu trong sản xuất, kinh doanh, dịch vụ; nhất là trong điều kiện hội nhập quốc tế hiện nay.
Để thúc đẩy sự nghiệp khoa học công nghệ, xây dựng đội ngũ trí thức khoa học công nghệ tỉnh nhà trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế. Tỉnh Hải Dương tiếp tục tổ chức các cuộc tiếp xúc, làm việc với trí thức để lắng nghe ý kiến, đối thoại với trí thức về những vấn đề kinh tế, xã hội quan trọng của địa phương, đơn vị, tạo môi trường làm việc thực sự phát huy dân chủ và khuyến khích trí thức tự do sáng tạo trong nghiên cứu, sáng tác; nghiên cứu, sáng tạo, trong triển khai ứng dụng khoa học. Tạo mọi điều kiện để khuyến khích trí thức đổi mới sáng tạo, phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, làm cho khoa học công nghệ thực sự là động lực thúc đẩy sản suất, kinh doanh phát triển. Tạo điều kiện để hình thành thị trường khoa học công nghệ. Trang bị đầy đủ, hiện đại cơ sở vật chất, trang thiết bị, có cơ chế thông thoáng, đơn giản của các thủ tục hành chính trong thực hiện các nhiệm vụ, đề tài, đề án khoa học,...Có chính sách phù hợp để sử dụng, khuyến khích nhân tài, tôn vinh những trí thức, nhà khoa học, các chuyên gia đầu ngành giỏi, tài năng, có nhiều cống hiến cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Hải Dương trong thời kỳ mới.
Bài của Nguyễn Thị Kim Hoa
Đăng trên Bản tin Khoa học và Công nghệ Hải Dương số 3 ra tháng 8 năm 2020
