Trong những năm qua, tỉnh Hải Dương đã thử nghiệm một số giống gà và đã có kết luận được một số giống gà có năng suất, chất lượng và đạt hiệu quả kinh tế cao, phù hợp với điều kiện tự nhiên của tỉnh, có khả năng mở rộng sản xuất, như:gàRi lai Lương Phượng, gà Mía lai Lương Phượng, gà Chọi lai Lương Phượng... Thị xã Chí Linh là địa phương phát triển mạnh nghề chăn nuôi gà thương phẩm. Chăn nuôi gà thả đồi ở TX Chí Linh phát triển mạnh mẽ, chủ yếu ở các xã miền núi như: Hoàng Hoa Thám, thị trấn Bến Tắm, Bắc An, Lê Lợi, Hưng Đạo, do có lợi thế diện tích đồi rộng. Chăn nuôi gà thương phẩm đã trở thành một nghề có thu nhập khá và tương đối ổn định của hàng nghìn hộ nông dân, hình thành các vùng chăn nuôi quy mô tương đối lớn và tập trung, cung cấp cho các thị trường Quảng Ninh, Bắc Giang, Hải Dương, Hải Phòng…
Gà Ri vàng rơm là sản phẩm của đề tài: “Nghiên cứu một số đặc điểm ngoại hình và tính năng sản xuất của giống gà Ri qua 3 đời chọn lọc” do Trung tâm Nghiên cứu và Huấn luyện chăn nuôi (Viện Chăn nuôi) thực hiện từ năm 1999 đến năm 2001 và tiếp tục chọn lọc ra giống gà Ri vàng rơm; đây là một trong những sản phẩm đạt giải thưởng “Bông lúa vàng Việt Nam lần thứ nhất, năm 2012”. Gà trống toàn thân phủ màu vàng rơm, thân hình thanh tú, chóp đuôi có điểm vài lông đen. Khi trưởng thành thân hình khỏe mạnh, lông vàng sặc sỡ, mào to đỏ dựng đứng, mỏ và chân đều màu vàng; gà mái thân thon nhẹ, lông phủ màu vàng rơm, đầu nhỏ, mào đơn, chân có hai hàng vảy, mỏ và chân có màu vàng tương tự gà trống.
Giống gà Ri vàng rơmđã được Trung tâm Nghiên cứu và Huấn luyện chăn nuôi (Viện Chăn nuôi) tiến hành xây dựng 18 mô hình gà Ri vàng rơm thương phẩm 18.000 con tại các tỉnh như Hưng Yên, Hà Tây (cũ) và Phú Thọ. Theo Trung tâm, gà Ri vàng rơm có thể nuôi theo nhiều hình thức như nuôi nhốt tập trung hoặc nuôi thả vườn (đồi). Tuy nhiên, thị hiếu người tiêu dùng lại rất ưa chuộng gà Ri nuôi theo hình thức thả vườn do chất lượng thịt dai, chắc thơm ngon hơn so với gà Ri nuôi nhốt.
Năm 2013, tại huyện Đông Sơn (Thanh Hóa) đã thực hiện mô hình nuôi gà Ri vàng rơm thương phẩm theo hình thức bán chăn thả, quy mô 2.800 con trên địa bàn 9 xã; kết quả cho thấy, sau 4 tháng nuôi, tỷ lệ gà sống đạt trên 96,7%, trọng lượng bình quân 1,5 kg/con, thịt gà săn chắc, chất lượng ngon, tốc độ sinh trưởng và phát triển nhanh 120 ngày/lứa.
Tháng 9/2013, UBND tỉnh Bắc Giang đã phê duyệt Đề tài xây dựng mô hình thử nghiệm nuôi gà Ri vàng rơm và gà Ri cải tiến với tổng số 4.800 con cho 12 hộ trên địa bàn 3 xã của huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang nhằm lựa chọn được giống gà Ri phù hợp với địa phương làm cơ sở nhân rộng mô hình chăn nuôi giống gà chất lượng quy mô nông hộ, phát triển thành sản phẩm hàng hóa góp phần tăng thu nhập cho hộ nông dân; nâng cao trình độ kỹ thuật nuôi gà Ri cho cán bộ kỹ thuật, người dân tại địa phương.
Năm 2015 ông Cao Tiến Tuấn, Phó chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Hải Dương đã thực hiện xây dựng mô hình nuôi gà Ri vàng rơm thương phẩm trên địa bàn thị xã Chí Linh (Hải Dương)nhằm đa dạng hoá các giống gà theo hướng nâng cao chất lượng, bổ sung một giống gà Ri vàng rơm có khả năng chống chịu bệnh tật tốt và phẩm chất thịt cao vào sản xuất, làm phong phú các sản phẩm gà thương phẩm hàng hóa chất lượng cao, giúp người nông dân tiếp cận với những giống gà mới, ứng dụng những tiến bộ kỹ thuật mới vào sản xuất. Đồng thời nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp, tăng thu nhập và nâng cao mức sống cho người dân, góp phần xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh.
Trong quá trình thực hiện xây dựng mô hình nuôi gà Ri vàng rơm thương phẩm trên địa bàn thị xã Chí Linh (Hải Dương), Ban chủ nhiệm dự án đã phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu và Huấn luyện chăn nuôi, Viện Chăn nuôi tổ chức được 4 lớp tập huấn và cấp phát tài liệu hướng dẫn kỹ thuật nuôi gà Ri vàng rơm thương phẩm cho 200 lượt hộ nông dân chăn nuôi gà. Xây dựng được mô hình hình chăn nuôi gà Ri vàng rơm thương phẩm với quy mô 20.000 con theo phương thức nuôibán chăn thả tại 13 hộ nông dân ở xã Hưng Đạo và phường Cộng Hòa (thị xã Chí Linh).
Gà Ri vàng rơm từ 13 tuần tuổi tỷ lệ nuôi sống của gà Ri vàng rơm thương phẩm đạt từ 96,6% - 97,1%. Đến 15 tuần tuổi tỷ lệ nuôi sống của gà Ri vàng rơm thương phẩm 96,0% - 96,9%. Gà Ri vàng rơm thương phẩm bị chết chủ yếu trong giai đoạn 1 ngày tuổi tới 2 tuần tuổi. Vì gà Ri vàng rơm có khối lượng 1 ngày tuổi nhỏ, sức đề kháng kém, khả năng chống chịu bệnh tật yếu. Từ tuần thứ 4 trở đi, tỷ lệ nuôi sống của gà Ri vàng rơm ổn định. Gà Ri vàng rơm có sức sống cao và khả năng chống chịu bệnh tốt hơn gà Chọi lai Lương Phượng đang nuôi tại địa phương. Tỷ lệ sống của gà Ri vàng rơm lúc 15 tuần tuổi tính trung bình cả 2 vụ theo phương thức nuôi bán chăn thả là 96,5%, cao hơn gà Chọi lai Lương Phượng là 0,06% (gà Chọi lai Lương Phượng là 95,9%).Từ 13 tuần tuổi nuôi bán chăn thả có khối lượng cơ thể con trống đạt từ 1.500 - 1.900 gram, con mái đạt 1.200 - 1.300 gram, trung bình trống mái đạt 1418 gram. Từ tuần thứ 13 trở đi, gà mái thường bị gà trống đạp đuổi và những con trống khỏe thường đánh bổ những con trống yếu nên đến giai đoạn này gà mái và một số con trống yếu tăng trọng kém. Các hộ không bán gà lẩu và nuôi đến 15 tuần tuổi thì trọng lượng trung bình trống mái đạt 1.515 gram/con.
Sau 13 tuần tuổi hệ số tiêu tốn thức/kg tăng trọng của gà Ri vàng rơm ở vụ 1 là 2,81 kg; vụ 2 là 3,05 kg; tính trung bình ở cả 2 vụ là 2,93 kg cao hơn không nhiều so với giống gà Chọi lai Lương Phượng nuôi tại địa phương là 2,81 kg (gà Chọi lai tiêu tốn thức ăn/kg tăng trọng vụ 1 là 2,70 kg; vụ 2 là 2,91 kg, tính trung bình ở cả 2 vụ là 2,81 kg thức ăn/kg tăng trọng). Đến 15 tuần tuổi hệ số tiêu tốn thức/kg tăng trọng của gà Ri vàng rơm ở vụ 2 là 3,15 kg cao hơn không nhiều so với giống gà Chọi lai Lương Phượng nuôi tại địa phương là 3,03 kg.
Ở vụ thứ nhất: giá gà mái Ri vàng rơm 13 tuần tuổi bán lẩu chỉ có giá 48.000 đồng/kg. Mặc dù giống gà Ri vàng rơm là giống gà có chất lượng thịt thơm ngon hơn gà Chọi lai nhưng giá bán cũng chỉ cao hơn so với giá gà mái Chọi lai bán lẩu xuất bán cùng thời điểm là 2.000 - 3.000đồng/kg. Với giá bán 48.000 đồng/kg gà mái lẩu thì người chăn nuôi gà Ri vàng rơm không có lãi; còn nuôi gà Chọi lai Lương Phượng bán với giá 45.000 đồng/kg thì bị lỗ gần 1 triệu đồng/1.000 con.
Đối với các hộ không bán gà lẩu và xuất bán gà trống và gà mái Ri vàng rơm ở tuần tuổi thứ 15 trở đi thì đã bán được giá 62.000 - 65.000 đồng/kg, trung bình là 63.000 đồng/kg cao hơn so với gà Chọi lai cùng một thời điểm trung bình là 9.000 đồng/kg. So với nuôi gà Chọi lai thì nuôi gà Ri vàng rơm có lãi hơn khoảng 4 triệu đồng/1.000 con.
Ở vụ thứ hai: Các hộ đã rút kinh nghiệm không bán gà lẩu ở giai đoạn 13 tuần tuổi. Tất cả các hộ đều nuôi gà đạt 15 tuần tuổi trở lên mới xuất bán.
Giá gà Ri vàng rơm thương phẩm 15 tuần tuổi tại thời điểm tháng 1/2016 đang được thương lái trả với giá 60 - 68.000 đồng/kg, trung bình 64.000 đồng/kg cao hơn giá gà Chọi lai Lương Phượng cùng thời điểm trung bình là 12.000 đồng/kg. Ở vụ thứ hai, các hộ chăn nuôi gà Ri vàng rơm thương phẩm có lãi trung bình 18,8 triệu đồng/1.000 con, cao hơn 9,2 triệu đồng so với gà Chọi lai Lương Phượng.
Kết quả đánh giá gà Ri vàng rơm thương phẩm sinh trưởng và phát triển tốt, tỷ lệ sống đến 15 tuần tuổi đạt 96 - 96,9%, phù hợp với điều kiện tự nhiên, tập quán chăn nuôi gà của các hộ nông dân tại tỉnh Hải Dương, có khả năng chống chịu tốt với điều kiện môi trường khắc nghiệt, ít bệnh tật, sản phẩm thịt có chất lượng cao, vị đậm, thơm ngon, màu sắc, hình dáng phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng, phù hợp với chăn nuôi bán chăn thả quy mô nông hộ, mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Gà Ri vàng rơm có mẫu mã đẹp, sức chống chịu bệnh cao, thích nghi với mọi điều kiện chăn nuôi, chất lượng thịt thơm ngon, cơ thịt mềm, mịn và có màu sắc đẹp nên được người tiêu dùng trong nước rất ưa chuộng, có giá bán cao trên thị trường. Trong tương lai, có thể coi gà Ri vàng rơm là đặc sản của tỉnh Hải Dương và trong nước.
Hải Ninh
