Ngày KH&CN (nhiều nước là Tuần lễ KH&CN) là ngày truyền thống rất được coi trọng ở nhiều quốc gia trên thế giới, đăc biệt là là tại các nước phát triển như EU, Mỹ. Các quốc gia xung quanh chúng ta cũmg đã tổ chức ngày này từ nhiều năm nay. Tại các nước châu Âu, Ngày KH&CN được xem là ngày hội KH&CN, với sự tham gia không chỉ của các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp mà cả các bệnh viện, trường học, trung tâm văn hóa... trên cả nước.
Cách đây hơn so măm, vào Trung tuần tháng 5.1963, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ I Hội Phổ biến khoa học, kỹ thuật Việt Nam đã tổ chức trọng thể tại Thủ đô Hà Nội. Đại hội đã vinh dự được đón Chủ tịch Hồ Chí Minh – Vị lãmh tụ vĩ đại của dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới tới dự và có bài phát biểu quan trọng, định hướng cho hoạt động KH&CN của nước nhà. Trong bài phát biểu tại Đại hội vào ngày 18.5.1963. Người đã nói: "Khoa học phải từ sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao nàng suất lao động, không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân, bảo đảm cho chủ nghĩa xã hội thắng lợi". Rất ngắn gọn, súc tích nhưng lại rất dễ hiểu dễ tiếp thu, Hồ Chủ tịch đã chỉ rõ nguyên lý, phương châm và sứ mạng cao cả của KH&CN.
Quán triệt tư tưởng đó của Hồ Chủ tịch, hơn 5 thập kỷ qua, các thế hệ trí thức, nhà KH&CN của cả nuớc đã luôn nỗ lực phấn đấu. không ngừng lao động và sáng tạo để đưa KH&CN vào cuộc sống. Hơn 50 năm qua, chúng ta đã chứng kiến những bước phát triển mạnh mẽ của nền KH&CN nước nhà cũng như những đóng góp to lớn của.KH&CN đối với sự nghiệp phái triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc.
Xuất phát từ ý nghĩa lịch sử nêu trên, Bộ KH&CN đã đề xuất, được Chính phủ đồng ý và Quốc hội nhất trí lấy ngày 18.5 là Ngày KH&CN Việt Nam. Ngày 18.6.2013, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật KH&CN sửa đổi, trong đó Điều 7 của Luật ghi rõ: "Ngày 18 tháng 5 hằng năm là Ngày KH&CN Việt Nam".
Nam 2014 là năm đầu tiên Bộ KH&CN tố chức Ngày KH&CN Việt Nam. Đây không chỉ là việc cụ thể hóa quy định tại Điều 7 Luật KH&CN 2013, mà còn thể hiện quyết tâm của Bộ KH&CN trong việc làm thay đổi nhận thức của toàn xã hội về vị trí, vai trò của KH&CN, nâng vị thế của KH&CN lên một tầm cao mới, phù hộp với xu thế phát triển chung của thời đại. Ý nghĩa của Ngày KH&CN Việt Nam được thể hiện ở chỗ:
1. Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về KH&CN
Hiện nay, hệ thống pháp luật về KH&CN của nước ta đã tương đối đầy đủ, gồm 8 đạo Luật: KH&CN 2013: Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi bổ sung năm 2009); Chuyển giao công nghệ (2006); Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật (2006): Chất lượng sản phẩm, hàng hóa (2007); Năng lượng nguyên tử (2008); Công nghệ cao (2008); Đo lường (2011). Ngày KH&CN Việt Nam được tổ chức hàng năm là dịp để đẩy mạnh việc tuyên truyền, phổ biến sâu rộng các đạo luật này cũng như các văn bản hướng dẫn tới mọi tổ chức, cá nhân trong xã hội, giúp nâng cao sự hiểu biết vế pháp luật KH&CN để các văn bản quy phạm pháp luật vể KH&CN phát huy tác dụng ngày càng cao trong thực tiễn cuộc sống.
2. Biểu dương, tôn vinh đội ngũ cán bộ làm công tác KH&CN
Cũng giống như các ngày: Thầy thuốc Việt Nam, Nhà giáo Việt Nam..., Ngày KH&CN Việt Nam chính là dịp để biểu dương, tôn vinh đội ngũ cán bộ làm công tác KH&CN, những người luôn cống hiến hết mình trên mặt trận thầm lặng, tạo ra nhũng kết quả KH&CN xuất sắc, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xă hội của đất nước. Các hoạt động biểu dương, tôn vinh bao gồm: trao các giải thưởng về KH&CN, vinh danh các nhà KH&CN, các tập thể KH&CN xuất sắc trên các phương tiện thông tin đại chúng..
3. Tuyên truyền phổ biến rộng rãi các thành tựu KH&CN, nâng cao nhận thức của xã hội về vai trò của KHC&CN
Trong tuần lễ diễn ra Ngày KH&CN Việt Nam sẽ có một loạt sự kiện như: các hội nghị, hội thảo khoa học, các hoạt động tuyên truyền, phổ biến các thành tựu KH&CN tên các phương tiện thông tin đại chúng, mở cửa các viện nghiên cứu, phòng thí nghiệm để các tầng lớp nhân dân có thể đến tham quan, tìm hiểu. Người dân có thể tận mắt chứng kiến các nhà khoa học làm việc như thế nào, các kết quả sáng tạo của họ ra sao. Vì vậy, ngày này có ý nghĩa hết sức to lớn, tạo ra những hiệu ứng truyền thông lan tồa, giúp người dân và toàn xã hội nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò của KH&CN đối với phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
4. Động viên khích lệ thẽ bệ trẻ, đặc biệt là học sinh, sinh viên say mê nghiên cứu khoa học, góp phần xây dựng và phát triển đất nước
Một trong những ý nghĩa quan trọng cùa Ngày KH&CN Việt Nam là thông qua các hoạt động trình diễn KH&CN, tuyên truyền về các thành quả KH&CN, các hội nghị, hôi thảo được tổ chức trên khắp cả nước sẽ thu hút được nhiểu người tham gia, đặc biệt là đối tượng học sinh, sinh viên. Đây không chỉ là cơ hội nâng cao kiến thức mà còn giúp họ giao lưu với các nhà khoa học, từ đó khơi dậy niềm đam mê sáng tạo của thế hệ trẻ. Chính vì thế, Ngày KH&CN Việt Nam được kỳ vọng sẽ đem đến tình yêu và nuôi dưỡng đam mê khoa học đối với mọi tầng lớp trong xã hội, đặc biệt là thế hệ trẻ. Chỉ có như thế KH&CN Việt Nam mới có thể phát triển trong tương lai.
Theo Tạp chí Hoạt động KH&CN Việt Nam
