Ths. Nguyễn Khải Hoàn Trưởng khoa HSTC & CĐ - BVĐK tỉnh Hải Dương Tăng huyết áp là một bệnh lý đang ngày càng phổ biến ở nhiều quốc gia. Bệnh trước đây thường thấy ở các nước phát triển thì nay đã khá thường gặp ở các nước đang phát triển. Trước đây chỉ gặp bệnh THA ở người già, nay tỉ lệ THA ở người trẻ đang có xu hướng ngày càng gia tăng. Một trong những biến chứng nặng của THA là tai biến mạch não (TBMN) còn gọi là đột quị, bao gồm thiếu máu cục bộ não (nhồi máu não) và xuất huyết não. Người bị tai biến mạch não thường để lại di chứng tàn phế với nhiều mức độ khác nhau, thậm chí gây tử vong.
Trong năm 2010, chỉ riêng Khoa Hồi sức tích cực và Chống độc (HSTC & CĐ) Bệnh viện đa khoa tỉnh Hải Dương đã cấp cứu và điều trị 309 trường hợp TBMN do THA. Trong đó 177 trường hợp là xuất huyết não – màng não, số còn lại là nhồi máu não. Tỉ lệ tử vong chung của tai biến mạch não tại Khoa xấp xỉ 30%. Điều đó có nghĩa là cứ 3 người bị tai biến mạch não thì có cơ hội sống sót 2 người. Tuy nhiên, khả năng cứu sống và hạn chế di chứng sau tai biến còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, như: vùng tổn thương rộng, huyết áp tăng quá cao, tuổi cao, bệnh mạn tính phối hợp, đến viện muộn… là những yếu tố tiên lượng nặng của bệnh. Với những người có vùng tổn thương không quá lớn, phát hiện và đưa tới bệnh viện kịp thời, chế độ điều trị và chăm sóc tốt… sẽ góp phần làm giảm nguy cơ tử vong và tàn phế sau tai biến. Hiện nay, với điều kiện cơ sở điều trị với trang thiết bị hiện đại, thuốc đầy đủ, điều kiện chăm sóc tốt… Khoa HSTC & CĐ đã cứu sống được nhiều trường hợp TBMN rất nặng, giảm thiểu tương đối di chứng tàn phế sau tai biến.
Tuy nhiên, việc dự phòng tai biến mạch não do THA là vấn đề quan trọng hơn điều trị tai biến, bởi nếu bệnh nhân THA bị tai biến mạch não thì dù mức độ nào, điều trị tốt đến đâu thì cũng ít nhiều để lại di chứng liệt từng phần hoặc nửa người thậm chí tử vong. Chính vì vậy, người bệnh cần phải biết cách phát hiện bệnh tăng huyết áp, điều trị tăng huyết áp tốt, thực hiện tốt lời khuyên của thày thuốc để dự phòng tai biến đáng tiếc có thể xảy ra.
Phát hiện bệnh tăng huyết áp:
Triệu chứng của bệnh THA rất nghèo nàn, âm thầm, thậm chí không có triệu chứng, người bệnh chỉ phát hiện được khi tình cờ đi khám bệnh, đo huyết áp hoặc khi có biến chứng.
Để phát hiện bệnh THA, có thể dựa vào các dấu hiệu sau:
Đau đầu, buồn nôn: đau vùng chẩm, nhất là đau vào nửa đêm về sáng.
Chóng mặt, hoa mắt, nhìn mờ, cảm giác ruồi bay trước mắt.
Cảm giác nóng bừng mặt, mặt hơi hồng đỏ hoặc khá đỏ.
Tiểu đêm: hay đi tiểu vào ban đêm.
Đo huyết áp: huyết áp tâm thu cao hơn 140 mmHg hoặc huyết áp tâm trương cao hơn 90 mmHg, hoặc cả hai.
Người bệnh nên đi khám bệnh ngay nếu như bạn có bất kỳ triệu chứng nào sau đây xuất hiện:
+ Nhức đầu nặng nề không rõ nguyên nhân.
+ Thay đổi thị lực dần dần hoặc đột ngột.
+ Choáng váng hoặc hoa mắt.
+ Nôn ói kèm với nhức đầu nặng nề.
+ Đau ngực hoặc nhịp thở ngắn kèm với thở gắng sức.
+ Yếu liệt đột ngột không rõ nguyên nhân hoặc những triệu chứng khác của stroke.
Điều trị bệnh tăng huyết áp
Người bệnh tăng huyết áp cần phải được điều trị dưới sự hướng dẫn và theo dõi của Bác sĩ chuyên khoa. Điều trị phải liên tục và suốt đời. Trong quá trình điều trị, người bệnh không được tự ý dừng thuốc, thay đổi thuốc hoặc không tuân thủ chế độ điều trị cho người tăng huyết áp.
Ngoài điều trị bằng thuốc, Tổ chức y tế thế giới có xây dựng 8 lời khuyên hữu ích dành cho người bệnh THA:
- Lời khuyên thứ nhất: Bỏ thuốc. Hút thuốc (thuốc lá, thuốc lào) là một yếu tố nguy cơ của bệnh THA.
- Lời khuyên thứ hai: Chống béo phì. Giảm cân, giữ cho thể trạng không quá béo, có thể ước lượng bằng số lẻ của chiều cao tính theo centimet (ví dụ: người cao 1,60m thì không nên nặng quá 60 kg).
- Lời khuyên thứ 3: Giảm uống rượu hoặc không uống rượu càng tốt.
- Lời khuyên thứ tư: Giảm nửa lượng muối ăn hàng ngày, ăn hơi nhạt hơn bình thường.
- Lời khuyên thứ năm: Cải tiến cách ăn. Hạn chế (không ăn nhiều) những thức ăn có nhiều mỡ, nhiều cholesterol (như: các loại thịt động vật, tôm, cá mực, trứng, sữa nguyên kem…). Nên ăn thức ăn có nguồn gốc thực vật (các loại đậu đỗ) và nên ăn nhiều rau, củ, quả tươi.
- Lời khuyên thứ sáu: Luyện tập thể lực. Tập thể dục vừa sức. Có thể đi bộ, đánh cầu lông, bóng bàn, hoặc bơi nhẹ, tập thể dục dưỡng sinh, Yoga...
- Lời khuyên thứ bảy: Giữ tinh thần lạc quan, tránh các stress. Niềm tin và tinh thần vui vẻ giúp cho hiệu quả điều trị tăng lên rất cao. Sự nóng giận và ức chế gây kích thích tăng huyết áp và nguy cơ gây đột quị.
- Lời khuyên thứ tám là dùng thuốc đúng theo chỉ định của Bác sĩ.
Dự phòng tai biến mạch não.
- Người bệnh phải kiểm soát tốt huyết áp. Đo huyết áp hàng ngày, ghi vào sổ, đi khám bệnh ngay nếu trị số huyết áp bất thường (huyết áp tâm thu trên 140mmHg, huyết áp tâm trương trên 90 mmHg hoặc cả 2 yếu tố).
- Đi khám bệnh định kỳ. Thực hiện nghiêm túc và chặt chẽ chế độ điều trị.
- Thực hiện tốt 8 lời khuyên dành cho người THA.
- Không gắng sức quá mức, không uống rượu nhiều, không đi ra ngoài khi trời quá lạnh hoặc thay đổi lạnh đột ngột khi mới ngủ dậy. Đây là một yếu tố rất quan trọng bởi rất nhiều người bệnh đã bị đột quị khi dậy đi tiểu đêm hoặc sáng sớm.
THA là một bệnh lý khá phổ biến, là kẻ giết người thầm lặng, và một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh là TBMN với nguy cơ tử vong hoặc để lại di chứng tàn phế nặng nề. Chính vì vậy, việc kiểm soát tốt huyết áp cùng thực hiện nghiêm túc chế độ điều trị cũng như những lời khuyên hữu ích góp phần giảm thiểu tối đa tình trạng đột quị có thể xảy ra. Với các tình trạng đột quị, việc xác định đúng tình trạng và đưa tới bệnh viện sớm là một yếu tố giúp cho người bệnh có cơ hội được cứu sống hoặc hạn chế sự tàn phế do di chứng bệnh gây ra, cải thiện cuộc sống người bệnh sau TBMN.
|
|
|
