Hải Dương với thế mạnh sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là rau màu, tổng diện tích trồng rau hằng năm đạt 30.000 ha/năm, tổng sản lượng rau đạt 764.924 tấn. Tuy nhiên so với một số tỉnh và thành phố như: Hà Nội, Hưng Yên, Vĩnh Phúc…việc sản xuất và tiêu thụ rau của Hải Dương áp dụng công nghệ cao đang có nhiều hạn chế, quy mô nhỏ, phân tán, đặc biệt là sản xuất rau an toàn, chất lượng cao. Hiện nay rau được sản xuất tại Hải Dương theo 2 phương thức: tự cung tự cấp và sản xuất hàng hoá, trong đó rau hàng hoá tập trung chủ yếu ở một số khu vực của các huyện có diện tích trồng rau màu lớn của tỉnh gồm: Thanh Hà, Tứ Kỳ, Gia Lộc…Nguyên nhân chủ yếu là do việc ứng dụng TBKT về giống mới, kỹ thuật canh tác và tổ chức quảng bá, tiêu thụ sản phẩm vẫn còn nhiều hạn chế.
Trong hai năm 2017 - 2018, được sự cho phép của UBND tỉnh, Trường Cao đẳng Hải Dương đã thực hiện đề tài “Xây dựng mô hình sản xuất trình diễn một số giống rau mới có giá trị kinh tế cao trên địa bàn tỉnh Hải Dương” nhằm ứngdụng các tiến bộ kỹ thuật mới xây dựng mô hình sản xuất nhiều vụ trong năm một số loại rau mới có giá trị kinh tế cao tại Hải Dương. Đề tài do Thạc sỹ Nguyễn Văn Quyên, Trưởng khoa Nông Nghiệp và Phát triển nông thôn làm chủ nhiệm.
Đề tài đã lựa chọn các giống cà chua Doufu trong nhà lưới 2 vụ/năm, cải làn GL1-11, cải bó xôi Toraido và xà lách xoăn Hacheong trong nhà lưới và ngoài đồng ruộng 4 vụ/năm.
Xây dựng quy trình thực nghiệm, khảo nghiệm giống cà chua Doufuđược bố trí trong nhà lưới tại cơ sở 2 trường Cao đẳng Hải Dương với quy mô 6400 m2 và ngoài đồng ruộng tại xã Hồng Lạc (Thanh Hà) là 720m2.
Giống Cà chua Doufu thời vụ gieo ngày 11/2, cây đang phát triển tốt, cây cao 50 -100 cm, có 14 - 17 lá, mỗi cây có 5 - 6 hoa, 29ngày sau trồng thì cà chua xuất hiện bệnh héo xanh, bệnh tiến triển nhanh vì thời tiết nắng nóng. Năm 2017 - 2018 diễn biến thời tiết rất khắc nghiệt nắng nóng, mưa nhiều nên cây cà chua Doufu cũng như các loại cây trồng khác sinh trưởng phát triến kém. Thời vụ gieo ngày 11/2, cây đang phát triển tốt, cây cao 50 - 100 cm, có 14 - 17 lá, mỗi cây có 5 - 6 hoa, 29 ngày sau trồng thì cà chua xuất hiện bệnh héo xanh, bệnh tiến triển nhanh vì thời tiết nắng nóng. Với việc ứng dụng các TBKT trong sản xuất và sử dụng các loại thuốc phòng trừ an toàn như Elicitor siêu đồng + CNX đã ngăn chặn kịp thời bệnh héo xanh. Nên đối với cà chua trồng đúng vụ có áp dụng các TBKT vào sản xuất cho năng suất đạt trên 94% năng suất lý thuyết đạt 170 tấn/ha khi trồng trong nhà lưới và đạt 83% khi trồng ngoài đồng ruộng. Sản xuất chính vụ cao hơn 27 - 33% so với trái vụ. Cà chua trái vụ tiêu thụ với giá cao hơn so với chính vụ từ 50 - 100% nên vẫn đạt hiệu quả kinh tế cao. So với giống cà Savior làm đối chứng trồng tại địa phương, năng suất cà chua Doufu cao hơn Savior là 27,5 tấn/ha đối với trái vụ, sản xuất chính vụ từ trong nhà lưới cao hơn 70,1 tấn/ha, ngoài đồng ruộng cao hơn 48,9 tấn/ha. Đối với sản xuất truyền thông không áp dụng các biện pháp kỹ thuật hằng năm người dân sử dụng giống savior năng suất trung bình chỉ đạt 80 - 95 tấn/ha ở sản xuất chính vụ. Giống cà chua Doufu là giống thích hợp với trồng quanh năm trong nhà lưới và trồng chính vụ trong điều kiện khí hậu tỉnh Hải Dương. Kết quả đánh giá cho thấy giống cà chua Doufu có khả năng đậu quả tốt, sai quả, quả tròn đều và chắc quả, vỏ mỏng, màu sắc đẹp, thịt quả nhiều bột, ít hạt, vị chua thanh. Giống cà chua Doufu sinh trưởng, phát triển tốt ở điều kiện trong nhà lưới, đặc biệt là vụ trồng vào chính vụ vào tháng 8 - 9. Cây trồng cho năng suất cao, tính trung bình so với giống savior đang trồng phổ biến ở địa phương, năng suất tăng từ 20 - 30%, chất lượng quả tốt, quả đồng đều và có hình thức, màu sắc đẹp.
Giống Cải làn GL1-11 được bố trí cả trong nhà lướivới tổng diện tích2000 m2tại cơ sở 2 trường Cao đẳng Hải Dương và ngoài đồng ruộng 42.144 m2 tại các hộ gia đình xã Hồng Lạc (Thanh Hà). Cải làn GL1-11 thời vụ gieo ngày 22/1 và 21/4 thu được năng suất ngoài đồng ruộng đạt 84% và trong nhà lưới đạt 95% so với lý thuyết.Thời vụ 20/7 khi cây lên được 4 - 5 lá, cao 10 - 15 cm xuất hiện bọ nhảy hại cây, nên năng suất thu được ngoài đồng ruộng chỉ đạt 80% so với lý thuyết đạt 17,6 tấn/ha và đạt 88% so với trồng trong nhà lưới. Thời vụ ngày 01/10 gặp điều kiện thuận lợi cây sinh trưởng phát triển tốt, không sâu bệnh và cho năng suất ngoài đồng ruộng đạt 18,7 tấn/ha, đạt tới 85% so với lý thuyết, trong nhà lưới đạt 21,34 tấn/ha, đạt 97% so với lý thuyết và tăng 10% so với ngoài đồng ruộng.Cải làn GL1-11 được trồng cả trong nhà lưới và ngoài đồng ruộng. Kết quả cả 2 môi trường cây đều sinh trưởng, phát triển tốt, năng suất đạt từ 80 - 97% so với lý thuyết. Trồng trong nhà lưới điều kiện lý tưởng hơn, hạn chế sâu bệnh, điều kiện khí hậu đảm bảo, ổn định, cây sinh trưởng phát triển tốt nên năng suất cao hơn, đặc biệt khi thời tiết bất lợi nhiều biến đổi như năm 2017-2018. Giốngcải làn GL1-11 có khả năng chống sâu bệnh tốt, khả năng sinh trưởng phát triển mạnh, nên ngoài đồng ruộng cây vẫn sinh trưởng tốt, cây to khỏe, năng suất đạt 80-85% so với lý thuyết, lại không tốn kinh phí thiết kế nhà lưới. Do vậy, giống cải làn DL1-11 vẫn là loại cây thích hợp trồng quanh năm ngoài đồng ruộng.
Giống Cải bó xôi Toraido được bố trí cả trong nhà lưới 2000 m2tại cơ sở 2 trường Cao đẳng Hải Dươngvà ngoài đồng ruộng39.204 m2 tại các hộ gia đình xã Hồng Lạc (Thanh Hà). Cải bó xôi Toraido được trồng liên tục quanh năm (4 vụ/ năm), cây sinh trưởng phát triển tốt, kháng sâu bệnh tốt, cho năng suất trung bình từ 21,58 - 24,7 tấn/ ha. Cải bó xôi Toraido là giống rau có giá trị dinh dưỡng rất cao, được người dân ưa chuộng, nên nhu cầu tiêu thụ cao đem lại hiệu quả kinh tế cao cho người sản xuất.Cải bó xôi Toraido có khả năng sinh trưởng tốt với điều kiện khí hậu tỉnh Hải Dương, đặc biệt là đối với vụ đông và đông xuân. Năng suất trong nhà lưới đạt 23,2 - 24,7 tấn/ha, tăng hơn giống F1 (Lucky Seeds) 14,25%, đối với trồng ngoài đồng ruộng đạt 21,1 - 22,6 tấn/ha, tăng hơn giống F1 (Lucky Seeds) 19,15%. Cây thu hoạch có thân dài từ 18,5 - 32,5 cm, thân mềm hơn so với giống F1 (Lucky Seeds).
Năm 2017 - 2018 thời vụ gieo ngày 22/1và 21/4 thu được năng suấtđạt 85 - 96% so với lý thuyết cả khi trồng trong nhà lưới và ngoài đồng ruộng. Thời vụ 20/7do ảnh hưởng thời tiết cây cải bó xôi xuất hiện một số dịch bệnh làm ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển của cây, nên năng suất ngoài đồng ruộng chỉ đạt 21,5 tấn/ha, đạt 83% so với năng suất lý thuyết trong khi đó trồng trong nhà lưới tránh được sự bất lợi về thời tiết nên năng suất vẫn đạt 24,4 tấn/ha, đạt 94% so với lý thuyết và tăng gần 11% so với ngoài đồng ruộng.
Cải bó xôi Toraido được trồng cả trong nhà lưới và ngoài đồng ruộng. Kết quả cả 2 môi trường cây đều sinh trưởng, phát triển tốt, năng suất đạt từ 83 - 96% so với lý thuyết. Trồng trong nhà lưới hạn chế sâu bệnh, điều kiện khí hậu đảm bảo, ổn định nên năng suất cao hơn, đặc biệt khi thời tiết bất lợi nhiều biến đổi như năm 2017 - 2018. Tuy nhiên cải bó xôi Toraido là giống có khả năng chống sâu bệnh tốt, khả năng sinh trưởng phát triển mạnh, nên ngoài đồng ruộng cây vẫn sinh trưởng tốt, cây to khỏe, là cây trồng được quanh năm lại không tốn kinh phí thiết kế nhà lưới. Do vậy, giống cải bó xôi Toraido vẫn là loại cây thích hợp trồng quanh năm ngoài đồng ruộng.
Mô hình trình diễn sản xuất giống xà lách xoăn Hacheong được bố trí cả trong nhà lưới 2000 m2 tại cơ sở 2 trường Cao đẳng Hải Dươngvà ngoài đồng ruộng 39.264 m2 tại các hộ gia đình xã Hồng Lạc (Thanh Hà).
Năm 2017 - 2018, thời vụ gieo ngày 21/4và 20/7thu được năng suấtngoài đồng ruộng đạt 82% và trong nhà lưới đạt 92% so với lý thuyết, thời điểm này thời tiết nắng nóng, nhiệt độ cao nên ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển của cây. Thời vụ ngày 22/1 và ngày 01/10 gặp điều kiện thuận lợi cây sinh trưởng phát triển tốt, không sâu bệnh và cho năng suất ngoài đồng ruộng đạt 21,8 tấn/ha, đạt tới 87% so với lý thuyết, trong nhà lưới đạt 24,3 tấn/ha, đạt 95% so với lý thuyết và tăng hơn 11,0% so với ngoài đồng ruộng. Xà lách xoăn Hacheong được trồng cả trong nhà lưới và ngoài đồng ruộng. Kết quả cả 2 môi trường cây đều sinh trưởng, phát triển tốt, xà lách xoăn Hacheong hầu như không nhiễm sâu bênh, cây sinh trưởng phát triển tốt quanh năm.
Sau 2 năm thực hiện, đề tài đã xây dựng được 4 mô hình sản xuất quanh năm tại Hải Dương các giống cà chua Doufu trong nhà lưới 2 vụ/năm, cải làn GL1-11, cải bó xôi Toraido và xà lách xoăn Hacheong trong nhà lưới và ngoài đồng ruộng 4 vụ/năm: Các giống đều cho năng suất cao (tăng trung bình từ 12 - 25% so với các giống đang trồng tại địa phương), chất lượng sản phẩm tốt, hình thức đẹp, đáp ứng yêu cầu rau an toàn của thị trường. Các giống của đề tài áp dụng phù hợp với điều kiện sinh thái tỉnh Hải Dương. Bước đầu xây dựng chuỗi sản xuất - tiêu thụ có sự liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp, người sản xuất và nhà khoa học mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Bài của Phạm Vân Quyên
Đăng trên Tạp chí Khoa học và Công nghệ Hải Dương số 4 ra tháng 8 năm 2019
