1. Khí tượng
Toàn mùa chỉ có 4 cơn bão và 1 áp thấp nhiệt đới (ATNĐ) hoạt động trên biển Đông. Trong đó cơn bão số 1, có tên quốc tế là KaJira ảnh hưởng trực tiếp đến khu vực tỉnh Hải Dương gây mưa to đến rất to và dông kèm theo gió cấp 6, cấp 7, giật cấp 8. Tổng lượng mưa phổ biến từ 100 - 200 mm, nơi có lượng lớn nhất là Bình Giang 276 mm. Cơn bão số 2 và số 4 đổ bộ vào Trung Quốc; cơn bão số 3 đổ bộ vào hai tỉnh Quảng Nam - Quảng Ngãi; 1 ATNĐ tan trên biển Đông đều không ảnh hưởng đến thời tiết Bắc Bộ.
* Nắng nóng: Toàn mùa có 12 đợt nắng nóng và nắng nóng gay gắt (trong đó có hai đợt nắng nóng cục bộ) với tổng số là 48 ngày. Đợt nắng nóng kéo dài nhất là 11 ngày từ ngày 25/5 đến ngày 4/6. Đặc biệt trong tháng 8 có 14 ngày nắng nóng, đây cũng là số ngày nắng nóng nhiều nhất trong chuỗi số liệu nhiều năm ở cùng thời kỳ. Cuối tháng 9, vẫn còn xuất hiện đợt nắng nóng cục bộ kéo dài 5 ngày từ ngày 27/9 đến ngày 1/10.
* Nhiệt độ: Nền nhiệt độ trung bình trong các tháng dao động từ 26,1 đến 300C đều cao trung bình nhiều năm (TBNN) và cùng kỳ năm trước (CKNT) từ 0,1 - 2,70C, riêng tháng 9 và tháng 10 ít hơn CKNT từ 0,4 - 1,10C.Tổng tích nhiệt toàn mùa là 5294,50C, cao hơn TBNN là 229,40C và cao hơn CKNT là 26.40C. Nhiệt độ cao nhất tuyệt đối tại TP. Hải Dương là 38,80C ngày 1,2/8 và tại Chí Linh là 38,90C ngày 3/8.
* Mưa: Mưa tập trung chủ yếu vào tháng 6,8,9. Tổng lượng mưa các tháng dao động từ 51-436 mm. Cụ thể như sau: Tháng 5, ít hơn TBNN là 34 mm nhưng lại nhiều hơn CKNT là 88 mm. Tháng 6,8,9 đều nhiều hơn TBNN và CKNT từ 125 - 273 mm. Tháng 7,10 lại ít hơn TBNN và CKNT từ 11 - 196 mm. Tổng lượng mưa toàn mùa là 1627 mm, nhiều hơn TBNN là 363,8 mm và nhiều hơn CKNT là 539,8 mm. Toàn mùa có 4 đợt mưa to đến rất to trên diện rộng đã làm nhiều diện tích lúa, hoa màu và các ngả đường trong nội đô thành phố Hải Dương bị úng ngập.
2. Thủy văn: Mùa lũ năm 2015, trên các sông ở Hải Dương chỉ xuất hiện một đợt lũ và không có lũ tiểu mãn, dòng chảy luôn thiếu thụt so với TBNN. Sông Thái Bình tại phả Lại, mực nước trung bình các tháng đều thấp hơn so với TBNN từ 0,35 m - 2,56 m. Riêng từ ngày 31/7 đến 5/8, do ảnh hưởng của mưa lớn diện rộng nên trên sông Thái Bình tại Phả Lại đã xuất hiện một đợt lũ với biên độ lũ lên là 4,02 m, đỉnh lũ đạt 4,1 m hơn báo động là 0,1 m (ngày 4/8), mực nước thấp nhất là 0,08 m (ngày 22/7). Các sông khu vực hạ lưu, mực nước dao động theo ảnh hưởng của thủy triều. Đợt lũ đầu tháng 8 về trùng với đợt triều cường nên đỉnh triều dâng cao. Tại Bá Nha (sông Gùa) đỉnh triều cao nhất là 1,92 (ngày 3/8).
II. Dự báo thời tiết vụ xuân năm 2016
1. Thời tiết
- Nhiệt độ: Trong phạm vi khu vực tỉnh Hải Dương nền nhiệt độ trung bình toàn vụ từ tháng 1 đến tháng 4/2016 ở mức xấp xỉ hoặc cao hơn TBNN (TBNN 19,3oC). Nhiệt độ thấp nhất tuyệt đối ở mức từ 80C - 100C. Cụ thể như sau:
* Tháng 1/2016, xấp xỉ hoặc cao hơn TBNN (TBNN 16,3oC).
* Tháng 2/2016, xấp xỉ hoặc cao TBNN (TBNN 17,3oC).
* Tháng 3/2016, xấp xỉ hoặc thấp hơn TBNN (TBNN 19,8oC).
* Tháng 4/2016, cao hơn TBNN (TBNN 23,6oC).
-Vụ Xuân năm 2016 ấm, số ngày rét đậm, rét hại ít, không kéo dài, tuy nhiên vẫn có thể xuất hiện các đợt khoảng từ 5 - 7 ngày. Cả vụ có thể từ 4 - 6 đợt rét đậm, rét hại (từ 2 ngày trở lên) và tập trung chủ yếu vào tháng 2,3/2016.
- Mưa: Tổng lượng mưa của vụ Xuân năm 2016 có khả năng ở mức xấp xỉ hoặc ít hơn TBNN (TBNN 44,5 mm). Số ngày mưa nhỏ, mưa phùn tập trung chủ yếu vào tháng 2,3 năm 2016. Cụ thể như sau:
* Tháng 1/2016, xấp xỉ hoặc ít hơn TBNN (TBNN 24,8mm).
* Tháng 2/2016, xấp xỉ TBNN (TBNN 23 mm).
* Tháng 3/2016, nhiều hơn TBNN (TBNN 44,7mm).
* Tháng 4/2016, xấp xỉ hoặc ít hơn TBNN (TBNN 85,6mm).
2. Thủy văn:
- Mực nước:Trong điều kiện xả nước phát điện bình thường của các nhà máy thủy điện như: Sơn La, Hòa Bình, Thác Bà và Tuyên Quang thì dòng chảy ở hạ lưu sông Hồng và sông Thái Bình vẫn tiếp tục ở mức thấp hơn TBNN và xấp xỉ cùng kỳ năm 2014 - 2015. Vùng cửa sông cần đề phòng xâm nhập mặn vào sâu trong nội đồng.
+ Trị số dự báo: Sông Thái Bình tại Phả Lại mực nước kiệt nhất khả năng ở mức -20cm ÷ -15cm.Xảy ra vào tháng 2,3/2016.
Bảng dự báo mực nước trung bình các tháng vụ Xuân năm 2016
Sông Thái Bình tại Phả Lại và hạ lưu sông Hồng tại cống Xuân Quan
Trạm
1
2
3
4
Phả Lại
65
55
50
60
Xuân Quan
125
150
120
147
- Thuỷ triều: Năm 2016, thủy triều miền Bắc nước ta thuộc thời kỳ triều tương đối mạnh nhưng thấp hơn năm 2015. Hạ lưu sông Thái Bình, sông Luộc chịu ảnh hưởng trung bình của thủy triều, các địa phương lấy nước tự chảy, cần tranh thủ lợi dụng các đợt triều cường.
+ Các đợt triều cường và thời gian xuất hiện trong từng tháng của năm 2016
Tháng
1
Từ ngày -
đến ngày
2
Từ ngày -
đến ngày
3
Từ ngày - đến ngày
4
Từ ngày -
đến ngày
Triều cường
10 - 13
23 - 25
6 - 10
19 - 22
6 - 8
16 - 21
1 - 4
12 - 15
27 - 30
Trong vụ Xuân năm 2016, lượng nước thượng nguồn về các sông trong tỉnh Hải Dương tiếp tục giảm so với TBNN và xấp xỉ CKNT, các xã thuộc khu vực hạ lưu như: Nhị Chiểu (Kinh Môn); Thanh Hồng, Thanh Cường, Vĩnh Lập (Thanh Hà); Nguyên Giáp (Tứ Kỳ); Đại Đức, Đồng Gia, Tam Kỳ (Kim Thành) cần đề phòng nước mặn xâm nhập sâu vào nội đồng, thời kỳ xâm nhập mặn mạnh nhất vào cuối tháng 2, đầu tháng 3 năm 2016.
Trong điều kiện Elnino mạnh và kéo dài thì nhiệt độ của vụ Chiêm Xuân năm 2016 trên địa bàn Tỉnh ta được dự báo là cao hơn TBNN từ 0,5 đến 1,5oC. Số ngày rét đậm, rét hại xuất hiện ít tập trung chủ yếu vào tháng 2,3/2016. Đặc biệt nhiệt độ trung bình trong tháng 3 có khả năng thấp hơn TBNN.Tháng 4, khả năng vẫn có những đợt không khí lạnh có cường độ khá mạnh làm nhiệt độ giảm sâu.Do tác động của hiện tượng Elnino sẽ làm đảo lộn trạng thái thời tiết ở một số vùng (vùng ít mưa thì lại mưa nhiều, vùng mưa nhiều thì lại khô hạn). Với tính chất trên, khu vực Đồng bằng của tỉnh lượng mưa toàn vụ dự báo khả năng lớn hơn trung bình nhiều năm. Các xã miền núi của huyện Kinh Môn và thị xã Chí Linh dễ xảy ra khô hạn. Nguồn nước trên các sông chính và nội đồng vẫn đảm bảo cung cấp đủ cho sản xuất nông nghiệp. Do tính phức tạp của Elnino những đột biến về thời tiết thủy văn xuất hiện không theo quy luật. Do vậy cần đề phòng các hiện tượng thời tiết cực đoan như: mưa vừa, mưa to trái mùa xảy ra ở một số địa phương, những đợt rét đậm, rét hại kéo dài.
Nguyễn Văn Hoạch
Bài đăng trên Tạp chí Khoa học và Công nghệ Hải Dương số 1/2016
