Đã từ rất lâu rồi, bên cạnh những loài hoa đặc trưng vào dịp tết như: hoa Đào, hoa Mai vàng; Hoa phong lan Đai Châu - Ngọc Điểm (còn gọi là Nghinh xuân - Đón xuân) đã trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu của mỗi người yêu hoa Lan gần, xa trên mọi miền tổ quốc. Hơn nữa lại nở vào mùa Xuân cho nên có thêm tên gọi là Nghinh Xuân. Ngọc điểm - đai châu (chuỗi hạt châu) tên tiếng Anh là Rhynchostylis gigantea. Cây lan này mọc suốt từ Miến Điện, Thái Lan, Lào, Căm - Pu - Chia, Việt Nam, Trung Hoa, Borneo và Nam Dương. Tại Việt Nam cây lan Rhynchostylis gigantea mọc từ Bắc chí Nam.
Cây lan này thường có 5 - 8 lá dài từ 20 - 30 cm, rộng 4 - 7 cm, mầu xanh vàng có những sọc trắng và những chấm tím. Cây lớn và khỏe mạnh có thể ra tới 3 - 4 chùm hoa cong và dài từ 15 đến 30 cm, hoa to chừng 3 cm, mầu hồng nhạt có những chấm tím, hương thơm ngát và 2 - 3 tuần mới tàn. Thỉnh thoảng có những giống trắng tuyền hay đỏ thẫm.
Vườn lan Mỹ Dung Hương được thành lập từ năm 1998 tại Thôn Phú Đa, Thị trấn Bần Yên Nhân, huyện Mỹ Hào (Hưng Yên) do ông Vũ Văn Đệ làm chủ. Vườn lan Mỹ Dung Hương hiện nay là một trong những vườn lan lớn nhất của tỉnh Hưng Yên. Với những sản phẩm đa dạng về loài, kiểu dáng với 3 khu vườn với tổng diện tích 3.000 m2. Hơn 10 năm nay nơi đây trở thành nơi cung cấp phong lan công nghiệp cũng như phong lan rừng cho tỉnh Hải Dương cũng như một số địa phương trong và ngoài tỉnh. Thông thường, để có một giò Đai Châu đẹp mắt từ 7 - 9 ngọn trồng thuần từ 3 - 4 năm, người chơi Lan cần đầu tư khoảng 1,5 triệu đồng, họ sẽ có một món quà vô cùng ý nghĩa trong dịp Tết đến, xuân về.
Nhân dịp Tết nguyên đán Bính Thân 2016 sắp tới, vườn lan Mỹ Dung Hương chia sẻ một số kinh nghiệm để phong lan Đai Châu có thể nở đúng vào tết cổ truyền này:
Muốn hoa Lan Đai Châu nở đúng dịp Tết cổ truyền, có hai yếu tố chính tác động đến chúng đó là: yếu tố khách quan và yếu tố chủ quan.
Về yếu tố khách quan như: nguồn gốc, xuất xứ, ánh sáng, độ ẩm,… đều rất quan trọng. Về nguồn gốc, với miền Bắc, Đai Châu phân bố ở nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào là nở hoa đúng dịp Tết nhất so với những khu vực khác. Về ánh sáng, trong những năm nhuận, chúng ta cần phải giảm cường độ ánh sáng vào thời điểm sau khi làm hoa vào khoảng tháng 9 âm lịch. Mặt khác, những năm thường (không nhuận), chúng ta phải tăng cường độ ánh sáng hơn so với năm nhuận. Về độ ẩm, cần duy trì ẩm độ đều đặn sau quá trình hình thành hoa, nghĩa là sau thời gian tạo ra nhân nụ. Nên giữ ấm môi trường trồng lan bằng cách che gió, giữ ẩm độ ở nền đất vì vào mùa đông gió bấc thường khô và làm chậm quá trình phát triển của nụ hoa. Cần dùng phân có hàm lượng nhiều thành phần lân, kali như: 6:30:30 hoặc 901.
Từ những đặc điểm khách quan trên, quan trọng hơn cả là phụ thuộc vào con người: yếu tố chủ quan. Trong thực tế, chúng ta nên quan sát chồi nụ nhú ra vào thời điểm nào đồng thời kết hợp cũng như nắm bắt được thời tiết từng năm để điều chỉnh sao cho hoa nở đúng vào thời điểm mong đợi.
Cách điều chỉnh hoa Đai Châu đẹp, bền, lâu hơn!
Đầu tiên, muốn cho hoa to, khỏe và đẹp, điều này phải tùy thuộc vào cách chăm sóc, dinh dưỡng trong cả quá trình dài từ giai đoạn mới cấy vào giá thể của mỗi người chơi. Trong quá trình hoa đang nở, người chơi không nên tưới vào hoa và không để môi trường trồng bị khô, lạnh. Cần tránh sương đêm và giữ ẩm độ thật ổn định. Lan Đai Châu mất khoảng 90 - 120 ngày để nở bông, thường có 5 - 8 lá dài từ 20 - 30 cm, rộng 4 - 7 cm, mầu xanh vàng có những sọc trắng và những chấm tím. Cây lớn và khỏe manh có thể ra tới 3 - 4 chùm hoa cong và dài từ 15 đến 30 cm, hoa to chừng 3 cm, hương thơm ngát và 2 - 3 tuần mới tàn.
Trên đây là những kinh nghiệm trồng hoa lan Đai Châu (Nghinh xuân) của Vườn lan Mỹ Dung Hương muốn chia sẻ tới những người yêu hoa phong lan gần, xa trên mọi miền tổ quốc.
Vũ Văn Đệ
Bài đăng trên Tạp chí Khoa học và Công nghệ Hải Dương số 1 ra tháng 2/2016
