Thủ tướng: Phát huy mạnh mẽ hơn nữa tinh thần khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo

Phát biểu tại buổi lễ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, cách đây tròn 60 năm, vào ngày 18/5/1963, tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ nhất Hội Phổ biến khoa học và kỹ thuật Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã căn dặn: “Khoa học phải từ sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động và không ngừng cải thiện đời sống nhân dân, bảo đảm cho chủ nghĩa xã hội thắng lợi...".

Thấm nhuần tư tưởng của Bác, những năm qua, Đảng, Nhà nước ta luôn xác định phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ (KHCN) là quốc sách hàng đầu, là động lực quan trọng nhất để phát triển kinh tế-xã hội (KTXH) và bảo vệ Tổ quốc. Nền KHCN đã có những đóng góp quan trọng, nổi bật trong mỗi giai đoạn lịch sử của đất nước trên tất cả các lĩnh vực nổi bật như lai tạo gạo ST25, chọn tạo bộ giống, quy trình kỹ thuật canh tác lúa và nhiều loại cây ăn quả; các phương pháp mổ tuyến giáp, mổ gan khô, ghép tạng; chủ động được 11/12 loại vắc xin phục vụ Chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia, sáng chế Robot đa năng chống dịch COVID-19...

Thủ tướng nhấn mạnh rằng, khoa học công nghệ là con đường ngắn nhất để đạt đến mục tiêu thịnh vượng. Việt Nam là quốc gia đạt tiến bộ và có tiềm năng lớn với giá trị ngày càng tăng về đổi mới sáng tạo, nhất là đối với thế hệ trẻ. Nhiều doanh nghiệp lớn của Việt Nam ngày càng quan tâm, tập trung đầu tư cho phát triển KHCN thông qua các quỹ, viện nghiên cứu, trường đại học, trung tâm và các loại hình liên kết... Chỉ số đổi mới sáng tạo thuộc nhóm 50 quốc gia dẫn đầu thế giới.

Đội ngũ trí thức KHCN ngày càng lớn mạnh, phát triển cả về số lượng và chất lượng. Nhiều nhà khoa học Việt Nam, trong đó có các nhà khoa học nữ, khoa học trẻ đã có những nghiên cứu mang tầm ảnh hưởng khu vực và quốc tế. Thị trường KHCN đã được hình thành, bước đầu phát huy tác dụng và đạt một số kết quả tích cực.

Thay mặt Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Thủ tướng Phạm Minh Chính biểu dương và nhiệt liệt chúc mừng các nhà khoa học Việt Nam ở trong nước và nước ngoài đã cống hiến thầm lặng và lao động quên mình cho đất nước trong suốt những năm qua. Thủ tướng cũng biểu dương các ngành, các cấp đã ủng hộ, hỗ trợ lực lượng KHCN hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, đóng góp tích cực, hiệu quả vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Cùng với đó, Thủ tướng đã chỉ rõ những tồn tại, hạn chế cần khắc phục như KHCN và đổi mới sáng tạo phát triển chưa tương xứng với tiềm nǎng và vị trí quốc sách hàng đầu; chưa thực sự trở thành động lực để thúc đẩy phát triển. Hệ thống tổ chức, cơ chế quản lý, hoạt động KHCN còn chậm đổi mới. Còn thiếu các nhà khoa học đầu ngành; nhân lực nghiên cứu và phát triển công nghệ còn mỏng, nhất là những lĩnh vực công nghệ mới.

Thủ tướng nêu rõ, phát triển KHCN được xác định là quốc sách hàng đầu. Đại hội XIII của Đảng tiếp tục xác định phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo theo quan điểm “nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, có cơ chế đột phá để thu hút, trọng dụng nhân tài, ứng dụng mạnh mẽ khoa học và công nghệ, nhất là những thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tạo động lực mới cho phát triển nhanh và bền vững đất nước”.

Thủ tướng nhấn mạnh: “Trong một thế giới biến đổi nhanh, phức tạp và khó lường, để thực hiện mục tiêu đó, cần nuôi dưỡng, phát huy mạnh mẽ hơn nữa tinh thần KHCN, đổi mới sáng tạo. Chúng ta cần có đội ngũ thầy cô giỏi, có tinh thần và nhiệt huyết nghiên cứu; cần có đội ngũ các nhà khoa học giỏi làm việc trong các viện nghiên cứu, trường đại học; các kỹ sư, nhà công nghệ giỏi trong doanh nghiệp, các nhà quản lý khoa học giỏi để hoạch định các chính sách thúc đẩy phát triển KHCN và đổi mới sáng tạo. Chúng ta cần phát huy hiệu quả nguồn lực các nhà khoa học người Việt Nam ở nước ngoài".

Để thực hiện Chiến lược phát triển KTXH 10 năm 2021-2030, tầm nhìn đến 2045, hơn bao giờ hết, phải tiếp tục đổi mới tư duy và hành động một cách quyết liệt nhằm khai thông, giải phóng tối đa, huy động và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực, đặc biệt là phát huy mạnh mẽ trí tuệ và sức sáng tạo của con người Việt Nam, lấy KHCN và đổi mới sáng tạo làm một động lực tăng trưởng chủ yếu.

Để hiện thực hóa mục tiêu đó, Thủ tướng chỉ rõ, phát triển KHCN phải phục vụ thúc đẩy phát triển KTXH, nâng cao đời sống người dân, bảo đảm quốc phòng, an ninh, giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ; xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, thực chất, hiệu quả.

KHCN, đổi mới sáng tạo phải gắn liền với thực tiễn, tập trung giải quyết những vấn đề thực tiễn, lấy thực tiễn làm thước đo của sự thành công. Nghiên cứu khoa học vừa phải tập trung vào những vấn đề, lĩnh vực cơ bản, nền tảng, mang tính lý thuyết, vừa phải giải quyết những nút thắt mà thực tế đặt ra; đồng thời có tính định hướng, dẫn dắt cho sự phát triển của sản xuất, kinh doanh.

Bám sát các xu hướng của thế giới, phát triển KHCN cả chiều rộng và chiều sâu, đồng thời có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào một số lĩnh vực đặc thù, có thế mạnh của Việt Nam để bứt phá, tạo sự khác biệt, đi tiên phong trong khu vực và thế giới. Nguồn lực con người là trung tâm, chủ thể, mục tiêu, động lực thúc đẩy phát triển KHCN và đổi mới sáng tạo. Đầu tư cho nhân lực khoa học và công nghệ là đầu tư cho phát triển bền vững, trực tiếp nâng tầm trí tuệ và sức mạnh của dân tộc.

Khuyến khích phong trào nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo ở tất cả các lứa tuổi, giới tính, nghề nghiệp, không phân biệt khu vực miền xuôi hay miền núi, biên giới, hải đảo, bất kể người Việt Nam trong nước hay ở nước ngoài. Trong khoa học, phải có ước mơ, hoài bão; phải có nhiệt huyết, đam mê; phải có khát vọng, niềm tin; phải có mục tiêu, lý tưởng; phải có sự nỗ lực và kiên trì; phải có lòng tự trọng và niềm tự hào dân tộc; phải có tinh thần xả thân vì khoa học, dám đối diện với thất bại để thành công.

Về một số nhiệm vụ trọng tâm, Thủ tướng đề nghị nâng cao nhận thức và hành động của các cấp, các ngành trong chỉ đạo phát triển KHCN và đổi mới sáng tạo. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách đồng bộ, phù hợp, tạo sự đột phá trong ứng dụng công nghệ, nâng cao năng lực nghiên cứu, phát triển KHCN trong bối cảnh cạnh tranh khắc nghiệt như hiện nay.

Thu hút tối đa các nguồn lực nhà nước và xã hội cho phát triển KHCN và đổi mới sáng tạo; xác định đầu tư cho KHCN, đổi mới sáng tạo là đầu tư cho phát triển; lấy đầu tư công dẫn dắt, thúc đẩy mạnh mẽ đầu tư tư cho KHCN. Tạo sự đột phá trong ứng dụng KHCN, đổi mới sáng tạo trong khu vực doanh nghiệp, dịch vụ công. Tạo môi trường học thuật và điều kiện làm việc thuận lợi để sử dụng, trọng dụng và thu hút nhân tài KHCN; phát triển mạng lưới kết nối nhân tài Việt Nam trong nước và nước ngoài.

Các bộ, ngành, địa phương nghiên cứu, mạnh dạn đề xuất, triển khai các chế độ, chính sách đãi ngộ vượt trội cho đội ngũ KHCN; khơi dậy niềm đam mê, khát vọng cống hiến, tinh thần khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, khuyến khích sự dấn thân, dám đối diện với rủi ro trong thực hiện các nhiệm vụ KHCN. Nghiên cứu, áp dụng cơ chế sử dụng nguồn vốn Nhà nước để đầu tư mạo hiểm cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Các doanh nghiệp cần coi hoạt động KHCN và đổi mới sáng tạo là một trong các yếu tố quan trọng để nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh. Quan tâm, khuyến khích để người lao động không ngừng cải tiến, sáng tạo trong lao động. Nâng cao năng lực nghiên cứu, ứng dụng và hấp thụ công nghệ tiên tiến vào sản xuất, kinh doanh.

Các cơ quan quản lý, cơ quan nghiên cứu về KHCN, các cơ quan truyền thông tăng cường thời lượng tuyên truyền về các mô hình hoạt động khoa học và công nghệ thành công, các sáng kiến hay được ứng dụng hiệu quả vào sản xuất, kinh doanh để khích lệ, tạo động lực, truyền cảm hứng cho các ý tưởng, sáng kiến phát triển KHCN. Thúc đẩy mạnh mẽ tinh thần quốc gia học tập, quốc gia khởi nghiệp.

Thủ tướng mong muốn các chuyên gia, nhà khoa học luôn giữ trong mình ngọn lửa nhiệt huyết, say mê, dấn thân vì khoa học, để niềm đam mê này tiếp tục được trao truyền, lan tỏa sang các thế hệ hôm nay và mai sau. Đồng thời, Thủ tướng cũng kêu gọi các doanh nghiệp quan tâm hơn nữa, đẩy mạnh đầu tư toàn diện cho phát triển KHCN, nhất là các lĩnh vực mới phục vụ phát triển xanh, bền vững, thân thiện môi trường.

“Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu từng khẳng định: “Cách mạng xã hội chủ nghĩa gắn liền với sự phát triển khoa học và kỹ thuật, với sự phát triển văn hoá của nhân dân. Tôi tin tưởng rằng, với ý chí, quyết tâm và sự nỗ lực của mình, ngành Khoa học và Công nghệ sẽ vượt qua khó khăn, thách thức, phát huy truyền thống tốt đẹp và kết quả đạt được trong những năm qua để có những đóng góp ngày càng quan trọng, thiết thực, hiệu quả hơn, góp phần hiện thực hóa khát vọng xây dựng đất nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, mang lại ấm no và hạnh phúc cho nhân dân" - Thủ tướng nhấn mạnh và gửi lời chúc mừng tốt đẹp nhất và tri ân những cống hiến của các nhà khoa học, cán bộ quản lý khoa học qua các thời kỳ.

Nguồn : Tạp chí Chất lượng Việt Nam (vietq.vn)