Mô hình ổi xá lị không hạt. Cây ổi được phát triển mạnh trong khoảng 5 năm trở lại đây trên địa bàn tỉnh Hải Dương. Ổi là loại cây dễ tính, dễ trồng. Diện tích cây ăn quả tại Hải Dương năm 2010 đạt 21.615 ha trong đó diện tích trồng ổi đạt 761 ha, năm 2011 diện tích cây ăn quả trên toàn tỉnh tăng lên 22.137 ha và diện tích trồng ổi cũng tăng lên 1.290 ha, năm 2012 diện tích trồng ổi đã tăng 1.403ha. Huyện có diện tích trồng ổi lớn nhất của Hải Dương là Thanh Hà (trên 1.000ha), Chí Linh, Ninh Giang, Nam Sách, Kinh Môn (từ 20-35ha).
Ổi Xá lị không hạt là giống có nguồn gốc từ Thái Lan được nhập nội và lai tạo ở đồng bằng sông Cửu Long từ năm 2003, được trồng rộng rãi với diện tích lớn do nhiều ưu điểm vượt trội về năng suất (20-60 tấn/ha/năm đối với cây 3-4 năm) và có chất lượng tốt tại một số tỉnh như An Giang, Ninh Thuận,…. Hiện nay ở miền Bắc nước ta giống ổi Xá lị không hạt đã được trồng ở một số tỉnh như Hà Tây, Bắc Ninh, Quảng Ninh… cho chất lượng tốt. Xuất phát từ thực tế và nhằm bổ sung làm đa dạng tập đoàn giống cây ăn quả tại Hải Dương, Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học thực hiện đề tài: "Xây dựng mô hình trồng thử nghiệm cây ổi không hạt Xá lị trên địa bàn tỉnh Hải Dương.
Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học đã chọn các hộ tham gia thực hiện tại xã Hiệp Cát (huyện Nam Sách) và xã Hiệp Lực (huyện Ninh Giang). Ban chủ nhiệm đề tài đã phối hợp với Viện Nghiên cứu rau quả Hà Nội tổ chức 2 buổi tập huấn cho các hộ nông dân, cán bộ kỹ thuật của Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp xã Hiệp Cát, huyện Nam Sách và Hội nông dân xã Hiệp Lực, huyện Ninh Giang với hơn 100 hộ nông dân, cán bộ địa phương.
Qua hai năm trồng thử nghiệm giống ổi Xá lị không hạt tại Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp xã Hiệp Cát, huyện Nam Sách, Hội nông dân xã Hiệp Lực, huyện Ninh Giang và trồng 10 cây đầu dòng để làm nguyên vật liệu cho mô hình nhân giống tại Xí nghiệp cây quả và cây dược liệu Cầu Xe, huyện Tứ Kỳ cho thấy: Mô hình trồng thử nghiệm giống ổi Xá lị không hạt với qui mô 01 ha (1.600 cây) trong đó xã Hiệp Cát huyện Nam Sách 0,5 ha (800 cây) và xã Hiệp Lực huyện Ninh Giang 0,5ha (800 cây). Cây ổi không hạt Xá lị sinh trưởng, phát triển tốt, năng suất đạt 7,5 tấn/ha, quả dài có màu xanh sáng, không có hạt, có vị ngọt, khả năng chống chịu sâu bệnh khá.
Cây ổi thường bị một số sâu hại chính như bọ nẹt, sâu đục quả, rệp sáp, ruồi đục quả. Ở giai đoạn cây con, cây ổi thường bị sâu bọ nẹt và rệp sáp tấn công lá. Thực tế cho thấy giống ổi không hạt Xá lị bị sâu bọ nẹt và rệp sáp tấn công nhiều hơn giống ổi Bo đối chứng tại các địa phương. So sánh mô hình trồng giống ổi Xá lị không hạt tại xã Hiệp Lực, huyện Ninh Giang tỷ lệ cây bị rệp sát và bọ nẹt ấn công ít hơn ở xã Hiệp Cát, huyện Nam Sách do các hộ gia đình tham gia mô hình thường xuyên quan tâm, theo dõi tình hình sâu bệnh, phát hiện kịp thời và phun thuốc phòng trừ sớm nên tỷ lệ thấp hơn. Một số hộ trồng ổi ở Nam Sách giai đoạn cây có quả nhỏ chưa kịp bao quả và không phát hiện kịp thời nên sâu đục quả đã tấn công bằng cách hóa nhộng trên cành, lá gần quả bị tấn công và làm quả bị biến dạng, gây rụng quả. Đa số các hộ trồng ổi khác đã bao quả kịp thời và có biện pháp kỹ thuật phun Abatin 5,4 EC, Regent 5SC,... trước khi hình thành quả nên không bị sâu đục quả tấn công.
Mô hình nhân giống ổi không hạt Xá lị tại Hải Dương với qui mô 1.000 cây tại Xí nghiệp cây ăn quả và cây dược liệu Cầu Xe. Hiện tại cây ổi không hạt Xá lị giống đầu dòng tại Tứ Kỳ cho thấy cây sinh trưởng, phát triển tốt: chiều cao cây đạt 2,5-2,8m, đường kính gốc 10-12cm, đường kính tán 2,8-3,0m, ít sâu bệnh, thích nghi với điều kiện khí hậu của tỉnh Hải Dương. Với cây giống gốc đầu dòng này có thể đảm bảo cung cấp nguồn nguyên liệu cây giống ghép đủ tiêu chuẩn chất lượng phục vụ cho mô hình nhân giống ổi không hạt Xá lị. Cây ghép sinh trưởng, phát triển tốt, chiều dài mầm ghép >20cm, chiều cao cây 40-50 cm, tỷ lệ xuất vườn đạt 80% và đã bán xuất vườn. Các hộ nông dân tham gia đề tài đã tuân thủ các biện pháp kỹ thuật chăm sóc như bón phân, phun thuốc phòng trừ sâu bệnh, tạo tán, tỉa cành, bao quả theo đúng quy trình do Viện nghiên cứu rau quả Hà Nội hướng dẫn để đảm bảo được năng suất, chất lượng cao nhất .
Qua 2 năm thực hiện mô hình ổi không hạt xá lị, Xí nghiệp cây ăn quả và dược liệu Cầu Xe đã tiếp nhận được quy trình nhân giống cây ổi bằng phương pháp ghép và là nơi cung cấp nguồn cây giống ghép ổi không hạt Xá lị góp phần chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên địa bàn tỉnh.
Hải Ninh
