Kết quả, diện tích gieo cấy lúa toàn tỉnh thực hiện được 59.375 ha, đạt 98,9% kế hoạch; giảm 1.350 ha so với vụ chiêm xuân năm 2015 - 2016. Diện tích giảm chủ yếu do chuyển đổi đất lúa sang trồng rau màu, cây ăn quả, nuôi trồng thủy sản và xây dựng cơ sở hạ tầng. Trong đó diện tích trà xuân sớm 5.746,3 ha, chiếm 9,7%, giảm 0,6% so vụ xuân trước, tăng trà xuân muộn 53.628,7 ha, chiếm 90,3%. Diện tích lúa lai 2.291,2 ha, chiếm 3,9% diện tích gieo cấy, giảm 2,3%, lúa chất lượng 38.431,1 ha chiếm chiếm 64,7%, tăng 5,6%; lúa thường 18.652,7 ha, chiếm 31,4%, giảm 3,4% so với vụ chiêm xuân 2015 - 2016. Hiện nay toàn tỉnh đã cơ bản hoàn thành thu hoạch vụ lúa chiêm xuân, thu hoạch chủ yếu bằng máy.Do ảnh hưởng thời tiết, vụ đông xuân vừa qua có 4 ngày rét đậm, không có rét hại, nhiệt độ trung bình các tháng đều cao hơn so với trung bình nhiều năm từ 0,5 - 10C đã ảnh hưởng đến sản xuất rút ngắn thời gian sinh trưởng nên lúa vụ chiêm xuân thu hoạch sớm hơn so cùng kỳ năm trước từ 7 - 10 ngày và sớm hơn 3 - 5 ngày so với trung bình nhiều năm. Nhìn chung, vụ chiêm xuân năm nay sâu bệnh phát sinh và gây hại mức độ thấp hơn so với cùng kỳ năm trước, tuy nhiên một số diện tích bà con nông dân cấy sớm chủ yếu để trồng cây màu hè thu như dưa lê, dưa hấu,.. nên một số diện tích này bị ảnh hưởng bệnh đạo ôn trên lá và trên cổ bông, nhưng được phòng trừ kịp thời, diện tích và mức độ hại thấp hơn cùng kỳ năm trước (CKNT). Do làm tốt công tác chỉ đạo đối với vụ chiêm xuân ấm nên năng suất lúa toàn tỉnh ước đạt 64 tạ/ha tương đương so với vụ chiêm xuân năm trước và cao hơn so với trung bình nhiều năm. Ngoài ra, các tiến bộ kỹ thuật về phân bón, thuốc BVTV, kỹ thuật canh tác mới như làm mạ khay và cấy máy, cấy hàng rộng hàng hẹp,...được áp dụng và mở rộng trong sản xuất lúa. Các giống lúa có năng suất, chất lượng cao, chống chịu tốt với sâu bệnh và bất lợi do biến đổi thời tiết ngày càng mở rộng. Xuất hiện nhiều hơn mô hình điển hình như mô hình sản xuất lúa hữu cơ, mô hình thuê và mượn đất sản xuất hàng hóa quy mô lớn hơn từ 5 – 20ha, như mô hình sản xuất lúa, rau cho hiệu quả kinh tế cao, giảm chi phí, tăng thu nhập cho nông dân.
Phát huy từ những kết quả đã đạt được trong sản xuất vụ chiêm xuân năm 2016 - 2017, tỉnh đã triển khai kế hoạch sản xuất vụ mùa năm 2017 và vụ đông 2017 - 2018. Cụ thể, vụ mùa kế hoạch gieo cấy gieo cấy 59.100 ha lúa, năng suất dự kiến đạt 57 tạ/ha, sản lượng 336.870 tấn; vụ đông năm 2017 - 2018 kế hoạch toàn tỉnh gieo trồng 22.000 ha. Trong đó, diện tích rau các loại18.000 ha (diện tích các cây rau chủ lực: Hành, tỏi củ 6.000 ha, cà rốt 1.200 ha, bắp cải, su hào, súp lơ 4.000 ha, khoai tây 1.000 ha); ngô2.000ha;cây khác 2.000ha. Giá trị sản xuất theo giá thực tế dự kiến đạt 2.970 tỷ đồng, bình quân 135 triệu đồng/ha
Do lúa vụ chiêm xuân năm 2016 - 2017 thu hoạch tập trung từ ngày 25/5 đến ngày 15/6/2017, sớm hơn so CKNT tạo thuận lợi cho gieo cấy lúa mùa 2017. Ngành nông nghiệp đã đưa ra giải pháp thời vụ gieo cấy, cụ thể các trà:
Trà mùa sớm, mùa trung cấy tập trung từ ngày 15/6/2017 đến ngày 05/7/2017 sớm hơn 5 ngày so với vụ mùa 2016 để giải phóng đất trồng cây vụ đông sớm, nhất là cây ưa ấm; diện tích trà mùa sớm chiếm30% với diện tích khoảng 18.000 ha, cấy chân cao cho thu hoạch trước ngày 30/9/2017. Sử dụng các giống lúa ngắn ngày (có thời gian sinh trưởng từ 95 - 105 ngày) như KD18, HN6, P6ĐB. Gieo mạ dược từ ngày 01 đến ngày 10/6/2017, cấy từ ngày 15 đến ngày 25/6/2017, tuổi mạ từ 12 - 15 ngày (lưu ý giống lúa P6ĐB thời gian sinh trưởng 80 - 85 ngày phù hợp với làm cây vụ đông sớm và cực sớm; tuyệt đối không gieo cấy mạ dược, chỉ gieo vãi và cấy mạ sân, bón phân sớm theo quy trình); gieo mạ nền đất cứng từ ngày 5 đến ngày 15/6/2017, cấy từ ngày 15 đến ngày 25/6/2017, tuổimạ 7 - 10 ngày; gieo thẳng từ ngày 10 đến ngày 20/6/2017.
Trà mùa trung chiếm65% diện tích, khoảng 38.500 ha. Đối với diện tích chân cao, chân vàn sử dụng các giống thời gian sinh trưởng từ 95 - 115 ngày để tiếp tục trồng cây vụ đông nhưQ5, KD18, ĐD2, TBR1, BT7, BT7KBL, NB01, Thiên ưu 8, nếp 97 và lúa lai Tej vàng, TH3-5. Gieo mạ nền đất cứng từ ngày 15 đến ngày 25/6/2016, cấy từ ngày 25/6 đến ngày 05/7/2017, tuổi mạ 7 - 10 ngày; gieo thẳng từ ngày 20 đến ngày 30/6/2017.Đối với chân vàn trũng sử dụng các giống như Nếp DT22, nếp 415, BC15, Bắc ưu 903 KBL, Xi 23, thời gian sinh trưởng từ 120 - 130 ngày; gieo mạ dược từ ngày 01 đến ngày 10/6, cấy từ ngày 25/6 đến ngày 05/7/2017, tuổi mạ 25 - 30 ngày.
Trà mùa muộnchiếm 5% diện tích, khoảng 3.000 ha, chủ yếu cấy các giống lúa đặc sản như giống Nếp cái hoa vàng, nếp Xoắn. Gieo mạ dược từ ngày 5 đến ngày 15/6/2017, cấy từ ngày 5 đến ngày 20/7/2017, tuổi mạ 30 - 35 ngày.
Bố trí cơ cấu nhóm giống hợp lý để đảm bảo năng suất và hiệu quả sản xuất: Nhóm giống lúa thuần chất lượng gạo cao 65%; Nhóm giống lúa thuần năng suất cao 30%; Nhóm giống lúa lai 5% tổng diện tích gieo cấy. Tăng sử dụng các giống lúa có năng suất cao, chất lượng tốt, thích ứng thời tiết tốt, chống chịu bệnh bạc lá để tăng năng suất.
Tập trung nguồn sức kéo để chủ động tranh thủ làm đất ngay sau thu hoạch. Gặt đến đâu làm đất vùi sâu gốc rạ ngay đến đó, làm đất kỹ. Ưu tiên sử dụng các chế phẩm sinh học, vôi bột bón lót để hạn chế bốc chua, rơm rạ phân huỷ nhanh, hạn chế nghẹt rễ, phòng bệnh, đặc biệt là trên chân đất chua trũng.Mở rộng gieo cấy mạ sân trên nền đất cứng, gieo thẳng ở những nơi có điều kiện tưới tiêu chủ động, chăm sóc cho mạ tốt để mạ cứng cây và cao cây, cấy ở chân ruộng nước sâu. Mở rộng diện tích cấy máy bằng mạ khay.Quy vùng, chỉ đạo sản xuất “một vùng - một giống - một thời gian” để tiện cho việc đầu tư thâm canh, đưa tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất.
Mưa lớn cục bộ cuối tháng 7, đầu tháng 8 có thể gây ngập úng cục bộ làm mất mạ, mất lúa, nhất là trên diện tích 13.000 ha. Các địa phương chỉ đạo bà con nông dân gieo cấy đảm bảo đúng lịch, không cấy muộn, nhất là diện tích Nếp cái hoa vàng, nếp Xoắn tại huyện Kinh Môn, huyện Kim Thành nên cấy kết thúc trước ngày 20/7/2017. Nông dân giâm giữ mạ còn thừa sau cấy để cấy dặm; dự phòng thóc giống ngắn ngày như KD18, HN6, P6ĐB để gieo cấy bổ sung nếu mạ, lúa chết do ngập úng. Thời vụ gieo cấy khắc phục mưa úng kết thúc trước 10/8/2017.
Đối với vụ đông năm 2017 - 2018, ngành đã chỉ đạo các địa phương mở rộngdiện tích cây vụ đông sớm; tăng cường liên kết trồng rải vụ, không trồng dồn dập cùng đợt để tránh rớt giá; đẩy mạnh sản xuất có hợp đồng bao tiêu sản phẩm và sản xuất rau an toàn.
+ Cây ngô:Diện tích trên đất bãi ngoài chủ yếu tập trung tại Tứ Kỳ, Nam Sách, Chí Linh. Lựa chọn các giống ngô tẻ có năng suất cao, thời gian sinh trưởng 115-125 ngày: LVN99, VS36, B265, PAC 669. Gieo hạt sớm, trước 15/9/2017. Trên đất thu hoạch rau màu hè thu và chân đất 2 vụ lúa: Diện tích chủ yếu tập trung tại các huyện Thanh Miện, Ninh Giang, Bình Giang, Cẩm Giàng, Gia Lộc.Lựa chọn các giống ngô nếp và ngô ngọt, thời gian sinh trưởng ngắn dưới 80 ngày, thu hoạch sớm cung cấp thị trường đầu vụ, sử dụng ăn bắp tươi và chế biến giá bán caonhưHN88,HN68,MX10, Fancy 172và các giống ngô ngọt Sugar 75,SW1011. Phải làm ngô bầu, trồng gối; gieo hạt làm bầu tập trung trước 25/9/2017, trường hợp muộn nhất có thể đến 05/10/2017.Tăng cường áp dụng các biện pháp kỹ thuật như làm bầu ngô, làm đất tối thiểu, trồng mật độ cao, đặt bầu chỉnh tán lá,…trồng lệch vụ, rải vụ để tiêu thụ thuận lợi, cho hiệu quả kinh tế cao.
+ Cây hành củ, tỏi: Chọn giống lấy từ các ruộng sạch bệnh và được bảo quản tốt từ vụ trước.Thời vụ trồng tập trung từ ngày 25/9đến ngày 15/10/2017. Diện tích trồng tập trung tại huyện Kinh Môn, Nam Sách.
+ Cà rốt:Lựa chọn giống chất lượng củ tốt, năng suất cao, phù hợp với thị trường như Super VL 444, Ti-103, TV16của Nhật Bản.Đất bãi ngoài đê, đất trồng cây hè thu gieo hạt tập trung từ ngày 01/9đến ngày 20/9/2017. Diện tích trồng tập trung tại huyện Cẩm Giàng, Nam Sách
+ Cây cải bắp, su hào, súp lơ:Lựa chọn các giống chất lượng, có thương hiệu, chống chịu thời tiết tốt, vụ sớm chọn giống chịu nhiệt. Giống cải bắp như Sakata N070, N071, VL560; su hào như B40, UFO; súp lơ như Sakata 1502, sup lơ xanh F1 Marathone. Gieo trồng từ ngày 15/8đến ngày 31/12/2017. Diện tích trồng tập trung tại huyện Gia Lộc, Tứ Kỳ, Kim Thành.
+Cây bí xanh, bí ngô: Bí xanh lựa chọn giống chống chịu sâu bệnh, thời tiết tốt, chất lượng quả tốt, năng suất cao, phù hợp với thị trường như bí xanh số 2, số 5 của Viện Cây lương thựcvà Cây thực phẩm, Bí xanh Sặt; bí đỏ lựa chọn giống F1 có nguồn gốc Nhật Bản, Đài Loan, Thái Lan. Diện tích trồng tập trung tại huyện Gia Lộc, Cẩm Giàng, Bình Giang, Nam Sách.Đất bãi ngoài đê, đất trồng cây hè thu, gieo trước 15/9/2017; đất hai vụ lúa trồng trước 25/9/2017, thời gian bầu 7-10 ngày, áp dụng biện pháp làm bầu, trồng xen rạch lúa.
+ Cây khoai tây: Sử dụng các giống sạch bệnh, có chứng nhận chất lượng theo quy định; giống sản xuất vụ xuân, bảo quản lạnh như Sinora, Solara, Aladin, Atlantic. Ưu tiên các giống chế biến gắn với bao tiêu sản phẩm. Diện tích trồng tập trung tại huyện Tứ Kỳ, Ninh Giang, Kim Thành, Thanh Hà.Thời vụ trồng tập trung từngày25/10 đến ngày15/11/2017, tốt nhất từngày1đến ngày 10/11/2017.
Các địa phương tăng cường xây dựng, duy trì, mở rộng các vùng sản xuất raumàuhàng hóa tập trung áp dụng quy trình thực hành nông nghiệp tốt (VietGAP, Basic GAP, GlobalGAP).Đào tạo, tập huấn, nâng cao nhận thức người sản xuất, sơ chế tiêu thụ về quy trình sản xuất an toàn (GAP, HACCP).Tăng cường tuyên truyền, quảng bá các mô hình, các sản phẩm, các địa chỉ sản xuất rau an toàn. Tăng cường liên kết sản xuất, tiêu thụ rau an toàn. Nghiêm cấm sử dụng, kinh doanhcác loạiphân bón, thuốc BVTV không có trong danh mục được phép sử dụng và danh mục khuyến cáo sử dụng cho rau.Tăng cường áp dụng máy làm đất to, máy liên hợp, đa năng, làm đất kỹ, xử lý đất trước khi gieo trồng.Tưới, tiêu kịp thời cho cây trồng. Phòng trừ dịch hại và quản lý dinh dưỡng tổng hợptheo IPM, ICM.Tăng cường chỉ đạo áp dụng các tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất rau: Trồng rau có che phủ nilon, trồng trong nhà màn, nhà lưới, sử dụng màng phủ che luống, phân hữu cơ, thuốc BVTV sinh học; tưới nước tiết kiệm; chế biến và bảo quản sau thu hoạch.
Bài của Hải Ninh
đăng trên Tạp chí Khoa học và Công nghệ Hải Dương số 3 ra tháng 6/2017
