Nhiễm trùng nhiễm độc thức ăn là bệnh hay gặp, do thực phẩm bị ôi thiu, bị nhiễm khuẩn, chế biến trong điều kiện không hợp vệ sinh. Bệnh phát tán hoặc gây thành dịch, nhiều người mắc.
Nhiễm trùng là do ăn phải vi sinh vật nhân lên trong thức ăn. Nhiễm độc thức ăn là do ăn phải độc tố của vi khuẩn (Tụ cầu, Clostridium,Botulium...).
Nhiễm trùng thức ăn do Salmonella được tóm tắt như sau:
1. Bệnh biểu hiện lâm sàng bằng hội chứng viêm dạ dầy - ruột non cấp tính.
(Lâm sàng là từ Hán Việt: Lâm vào tình trạng phải nằm tại giường để điều trị.Sàng là giường).
Hội chứng gồm: Sốt, đau bụng, ỉa chẩy, nôn hoặc buồn nôn, trẻ em dễ bị mất nước do đi ỉa. Mạch - nhiệt độ phân ly, sốt cao nhưng mạch chậm.
2. Chẩn đoán dựa vào các tiêu chuẩn:
- Ủ bệnh từ 6 - 72 giờ. Thông thường từ 12 - 36 giờ sau khi ăn phải thức ăn bị nhiễm khuẩn.
- Khởi phát: Sốt, rét run, đau quặn bụng, nôn và buồn nôn, đi phân lỏng, đôi khi có nhầy dễ nhầm với lỵ. Thể nặng đi lỏng nhiều lần, mất nước rối loạn điện giải truỵ tim mạch. Có thể vi khuẩn vào máu gây nhiễm trùng máu hoặc viêm ổ khớp, viêm túi mật...
- Xét nghiệm cấy phân dương tính 50% ở tuần đầu của bệnh.
3. Nguồn gây bệnh:
Salmonella có trong thịt, sữa tươi, trứng, tồn tại ngoài môi trường vài tháng, khi chúng nhân lên không làm thay đổi mầu sắc và mùi vị của thức ăn.
Gia súc, gia cầm, chó, mèo, lợn ,gà, loài gặm nhấm, động vật hoang dã... là nguồn lây bệnh. Chú ý giai đoạn đầu mắc bệnh của người cũng thải rất nhiều vi khuẩn thương hàn ra ngoài theo phân.
4. Đường lây:
Do ăn phải thức ăn từ động vật bị nhiếm, hoặc từ phân của người bị bệnh, thức ăn chưa được nấu chín kỹ. Đường lây phân - miệng từ người sang người rất quan trọng, sự phóng uế bừa bãi tạo nguồn bệnh lan truyền. Mọi người đều có thẻ cảm nhiễm và mắc bệnh. Các trường hợp phẫu thuật dạ dầy, ruột, mắc các bệnh suy giảm miễn dịch, suy dinh dưỡng, nhiễm HIV... dễ có nguy cơ nhiẽm trùng máu do thương hàn (Salmonella).
Dịch thường tản phát (từ 60 - 80%), dịch nhỏ hoặc lớn (từ 20 - 40%). Hay gặp ở nơi đông người như: Nhà trẻ, mẫu giáo, ký túc xá, đơn vị bộ đội, tiệc cưới, do ăn hoặc uống cùng một loại đồ ăn bị nhiễm. Dịch xẩy ra quanh năm, nhưng hay gặp vào mùa hè.
5. Phòng dịch bệnh:
- Giám sát dịch: Thanh tra vệ sinh theo quy định các lò mổ, nơi chế biến thực phẩm, nguồn nước, các bếp ăn tập thể...
- Giáo dục sức khoẻ cho người chế biến thức ăn: Rửa tay bằng xà phòng trước trong và sau khi chế biến thức ăn. Bảo quản lạnh thức ăn có nguồn gốc động vật như thịt, sữa, trứng. Dùng dao, thớt cho thực phẩm sống và thực phẩm chín riêng để tránh tái nhiễm, không để ruồi nhặng, côn trùng gây ô nhiễm. Không ăn thức ăn đã ôi, trứng sống, trứng lòng đào. Không để người mang trùng tham gia chế biến thực phẩm, hướng dẫn cho họ hiểu rõ việc cần thiết phải rửa tay sau khi đi vệ sinh và trước khi chế biến thực phẩm.
Chú ý nấu chín kỹ thức ăn cho các vật nuôi trong nhà và dùng các biện pháp phòng tránh tái nhiễm. Xử lý phân, không để nguồn nước bị nhiễm do vật nuôi gây ra.
Khi có người bị nhiễm phải cách ly, xử lý phân bằng Cloramin B và không để nguồn nước bị nhiễm.
6. Điều trị:
- Trường hợp nhẹ: Viêm dạ dầy - Tiểu tràng mà không có biến chứng, thông thường không dùng kháng sinh, chỉ bù nước và điện giải bằng uống Oreson, vì kháng sinh có thể tạo các vi khuẩn kháng thuốc.
- Trường hợp nặng: Sốt cao, nôn, biến chứng nhiễm khuẩn huyết, suy kiệt, bệnh nhân cao tuổi, trẻ em dưới 2 tuổi thì nên dùng kháng sinh.
Dùng: Cotrimoxazol (Bactrim TMP-SMP) điều trị từ 5 - 7 ngày. Hoặc dùng Chloramphenicol 1g/ngày x 5 - 7 ngày. Hoặc dùng Ampixilin 1g/ngày x 5 - 7 ngày. Khi Salmonella kháng các kháng sinh trên thì dùng Fluoroquinolones.
