Mộ Trạch từ lâu nổi tiếng là ngôi làng có truyền thống hiếu học của cả nước, với một bề dày lịch sử-văn hóa. Vào đầu tháng 9 dương lịch hàng năm, khi các em học sinh chuẩn bị bước vào năm học mới, các họ tộc ở làng Mộ Trạch tổ chức chương trình khuyến học, trao học bổng và tặng quà cho những học sinh của làng có thành tích xuất sắc, những em có hoàn cảnh khó khăn biết vươn lên trong học tập.
Thầy Vũ Duy Giỏi không chỉ là thày giáo đã gắn bó hơn 40 năm với nghề dạy học mà còn là người đi tiên phong trong các phong trào khuyến học của làng cho biết, từ năm 2004, Hội Khuyến học thôn Mộ Trạch được thành lập và trải qua 3 kỳ Đại hội vào các năm 2005, 2008, 2011, Hội đã có nhiều đóng góp trong việc phát triển sâu rộng truyền thống hiếu học của làng, xã. Có thể nói rằng, ở Hải Dương ít có làng quê nào có tỉ lệ học sinh đỗ đạt hàng năm cao như làng Mộ Trạch.
Từ thời xưa, làng Mộ trạch nổi tiếng là vùng đất có truyền thống hiếu học đã sản sinh ra nhiều người con ưu tú làm rạng danh cho dòng tộc, cho quê hương, đất nước, ngày nay ở làng Mộ Trạch, gia đình nào, dòng tộc nào cũng quyết tâm đầu tư cho con cháu học hành và luôn coi trọng công tác khuyến học. Thông qua việc tổ chức các hội nghị khuyến học, những người dân làng Mộ Trạch muốn nhắn nhủ với lớp con cháu rằng, các cháu có quyền tự hào về người Mộ Trạch, những truyền thống tốt đẹp mà các thế hệ cha anh đi trước để lại đã được người dân làng Mộ Trạch học tập như: truyền thống hiếu học, tôn vinh những người tài và tư vấn các thí sinh trước khi tham dự các kì thi.
Những người đỗ đạt làm quan trong các triều đình thời xưa ở Mộ Trạch, được người dân làng trịnh trọng đón rước tôn vinh, trong bản hương ước của làng từ năm 1666 có ghi rõ "vị nào đỗ tiến sỹ sẽ được dân làng cử 60 người mang chiêng, trống...lên Kinh đô đón rước những người đỗ đạt về làng". Hiện nay, bản hương ước của làng được lưu tại Viện Hán Nôm Việt Nam, đây là bản hương ước duy nhất có đề cập đến khuyến học. Ngày nay, truyền thống tôn vinh những người con hiếu học của làng vẫn được duy trì đó là vào đầu tháng 9, làng Mộ Trạch tổ chức tuyên dương khen thưởng, biểu dương tinh thần hiếu học cho các em học sinh giỏi các cấp, học sinh đỗ Đại học, Cao đẳng, đỗ thạc sỹ, tiến sỹ. Chi hội Khuyến học thôn Mộ Trạch làm tốt công tác tuyên truyền, động viên, biểu dương, tuyên dương các em học sinh qua các thông tin đại chúng. Vì vậy, nhiều gia đình quan tâm con em hơn ngay từ lớp mẫu giáo đến lớp 1, lớp 2,... năm 2011, làng có 26 em đỗ đại học, năm 2012 làng có 28 em đỗ đại học. Người dân Mộ Trạch thường tự háo khi nhắc đến những người con tiêu biểu của làng như tiến sĩ Vật lý ở Nhật Bản Vũ Khắc Thịnh, Giáo sý tiến sĩ Vũ Tuyên Hoàng, nhà giáo Vũ Đình Liên, cụ Vũ Đình Hoè từng làm Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Bộ trưởng Bộ Tư pháp của nước ta... Tiến sĩ Vũ Phương Nghi ở Pháp; Tiến sĩ hoá học Vũ Đàm ở Mỹ, Tiến sỹ Vũ Thị Đào...
Trước kỳ thi tuyển sinh đại học, cao đẳng vào tháng 3 hàng năm, Hội khuyến học làng Mộ Trạch tổ chức mời các Giáo sư, tiến sĩ, Giảng viên các trường Đại học đã từng được sinh ra tại làng về tư vấn cho các em các vấn đề như lập thân, lập nghiệp, kinh nghiệm thi cử trong làm bài thi Đại học như thi tự luận, trắc nghiệm; tư vấn chọn ngành, chọn nghề, chon trường thi phù hợp. Các Giáo sư - Tiến sĩ - Nhà giáo nhân dân Vũ Tuấn, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Sư Phạm I Hà Nội , Giáo sư - Tiến sĩ khoa học Vũ Minh Giang, Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội, kỹ sư Vũ Duy Giang, giảng viên Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội, kỹ sư Vũ Đăng Cường, cán bộ Tổng cục II (Bộ Quốc phòng)...đã về làng Mộ Trạch tư vấn cho các học sinh.
Trong các dịp hè, Hội khuyến học thôn tổ chức mời các sinh viên Đại học, Cao đẳng là người làng Mộ Trạch được nghỉ hè về bồi dưỡng cho các em học sinh gỏi và học sinh yếu để các em củng cố kiến thức cơ bản.
Dân làng Mộ Trạch thời xưa sớm tạo ra "xã hội hóa học tập", coi việc học tập là cấp thiết.Các gia đình trong làng động viên, khích lệ con em học tập, phát huy truyền thống hiếu học ở từng gia đình, từng dòng họ. Có nhiều em học sinh vượt khó học giỏi, tiêu biểu như em Vũ Việt Anh, 12 năm liền là học sinh giỏi THPT, 2 lần thi Olimpic Vật lý đạt giải 3 Quốc Gia, 4 năm là sinh viên giỏi Đại học Xây dựng và em Vũ Thị Thanh, vượt khó học giỏi, sinh ra gia đình nghèo, bố mẹ làm nông nghiệp, em Thanh thi đỗ 2 trường Đại học là Đại học Khoa học Xã hội và Nhân Văn và Đại học Luật Hà Nội với số điểm cao văn 9, sử 9, địa 8, trong quá trình học, em Thanh vừa đi làm thêm, vừa học kết quả là em nhận tấm bằng giỏi trường Đại học Khoa học, xã hội và Nhân văn... Hay nhiều gia đình trong làng học tập tấm gương của gia đình ông Vũ Hồng Quang, là thương bình ¼, gia đình thuần nông nuôi 5 người con đều thành tài, 1 người con là Vũ Thị Đào là tiến sỹ, 2 người con là thạc sỹ...
Đặc biệt, người làng Mộ Trạch dù làm tới chức nào cũng không quên tổ tiên, dòng họ, làng xóm, vào những ngày hội làng, những dịp biểu dương khuyến học, khuyến tài, họ lại đóng góp một phần công sức trong xây dựng quỹ khuyến học, tư vấn cho các em học sinh, luôn một lòng phục vụ đất nước, chăm lo cho nhân dân.
Thời gian tới, Hội khuyến học thôn Mộ Trạch tiếp tục củng cố công tác khuyến học, phát triển hội viên sao cho đông đủ, xây dựng quỹ khuyến học trên cơ sở vận động những người con thành đạt đóng góp xây dựng quỹ ngày càng mở rộng không chỉ động viên cho các em học sinh nghèo vượt khó học giỏi, các em đỗ Đại học, cao đẳng mà còn hỗ trợ học bổng cho các nhân tài trong làng. Cải tiến cách thức tổ chức hoạt động công tác khuyến học, phối hợp với các tổ chức trong địa phương như với trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở thường xuyên theo dõi tinh thần học tập của các em, phát huy hơn nữa truyền thống hiếu học của làng Mộ Trạch từ xưa đến nay.
Hòa Thuận
