Những năm qua, tỉnh Hải Dương đã sự ưu tiên dành nhiều nguồn lực để đầu tư cho sự nghiệp phát triển giáo dục và đào tạo. Ngay sau khi Nghị quyết số 29-NQ/TW của BCH Trung ương Đảng khóa XI được ban hành; tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 89-KH/TU, ngày 19/11/2013 về tổ chức học tập, quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết và Chương trình hành động số 53-CTr/TU, ngày 12/3/2014 thực hiện Nghị quyết 29-NQ/TW với 9 mục tiêu và nhiệm vụ, giải pháp thực hiện trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo nhằm tạo chuyển biến mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục và đào tạo, đáp ứng nhu cầu học tập của nhân dân, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Nghị quyết ĐH Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020 - 2025 đã đề ra một trong ba khâu đột phá là “Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực”. UBND tỉnh ban hành Quyết định số 1584/QĐ-UBND, ngày 07/6/2022, phê duyệt Đề án “Phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu sản xuất kinh doanh, góp phần xây dựng Hải Dương trở thành tỉnh công nghiệp hiện đại vào năm 2030”.
Từ 2013 đến nay, phương pháp dạy học từng bước chuyển từ tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học, từ lối “truyền thụ một chiều”sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất người học. Các phương pháp dạy học hiện đại, tích cực được triển khai: dạy học Dự án, Bàn tay nặn bột, Sơ đồ tư duy, Giáo dục STEM, STEAM...; đã có gần 5.000 tiết dạy tốt các cấp, 800 chuyên đề đổi mới phương pháp được thực hiện. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học. Tăng cường việc học tập trong nhóm, đổi mới quan hệ giáo viên - học sinh theo hướng cộng tác. Trong giai đoạn chịu ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, các cơ sở giáo dục chuyển từ hình thức dạy học trực tiếp sang dạy học trực tuyến. Qua 10 năm, Hải Dương đã có 43 dự án tham gia cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia; đạt 3 Giải Nhất, 6 giải Nhì, 7 giải Ba và 9 giải Tư. Đã tổ chức giáo dục quốc phòng an ninh cho hơn 18.000 lượt học sinh, sinh viên các trường, trong đó 70% đạt khá giỏi, đảm bảo an toàn tuyệt đối. 100% các trường phổ thông tổ chức dạy học tin học theo đúng quy định của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã góp phần thúc đẩy phong trào, nâng cao hiệu quả của việc dạy và học ngoại ngữ. Nhiều trường học được trang bị đa phương tiện và thiết bị công nghệ phục vụ cho việc dạy và học. Mô hình phòng học thông minh được triển khai thúc đẩy hoạt động chuyển đổi số trong phương pháp, hình thức dạy học.
- Giáo dục Mầm non (GDMN): 100% trường MN phối hợp với các cơ sở y tế đủ điều kiện tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho trẻ. 100% trẻ được cân, đo theo dõi sức khỏe trẻ bằng biểu đồ tăng trưởng. Tỉ lệ trẻ suy dinh dưỡng cả 2 thể nhẹ cân và thấp còi đều dưới 2%. 100% trẻ đến trường được học 2 buổi/ngày theo Chương trình GDMN.
- Giáo dục phổ thông (GDPT):
+ GDTH: Tỷ lệ học sinh hoàn thành xuất sắc và hoàn thành tốt tăng; tỉ lệ học sinh được đánh giá sự hình thành và phát triển về năng lực, phẩm chất ở mức hoàn thành và hoàn thành tốt đạt trên 98%. Các cơ sở giáo dục thực hiện nghiêm túc, hiệu quả Chương trình GDPT 2018 đối với lớp 1,2,3 và Chương trình GDPT 2006 đối với lớp 4,5. 100% các trường tổ chức dạy học 2 buổi/ngày.
Toàn tỉnh hiện có 125 bể bơi, đạt tỷ lệ 49,1% số trường có bể bơi. Tỷ lệ ăn bán trú trong các trường tăng cả về số lượng và chất lượng, nhiều bếp ăn bán trú được xây dựng hiện đại, đảm bảo đúng quy chuẩn, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
+ GDTH đã phát triển năng lực tự học, tự nghiên cứu, chủ động vận dụng kiến thức vào giải quyết tình huống thực tiễn. Năm 2022, tỉ lệ thanh thiếu niên từ 15 - 18 tuổi tốt nghiệp trung học cơ sở đạt 99%. Giai đoạn 2020 - 2022, Hải Dương trong tốp 15 tỉnh có kết quả tốt nhất. Từ năm học 2012 - 2013 đến năm học 2022 - 2023, đã có tổng số 815 học sinh đạt giải quốc gia, trong đó có 28 giải Nhất, 200 giải Nhì, 277 giải Ba và 310 giải Khuyến khích; có 5 học sinh đạt giải thi Olympic quốc tế và khu vực, trong đó có 01 Huy chương Vàng, 01 Huy chương Bạc quốc tế; 2 Huy chương Bạc và 01 Huy chương Đồng khu vực.
- GDNN: Năm học 2022 - 2023 đã có 01 trường TC và 04 trường CĐ nghề đào đạo 3.244 học sinh với 78 lớp. Năm học 2023 - 2024, các trường TCvà CĐ nghề có thể tuyển 3.350 học sinh với 80 lớp; năm học 2024 - 2025 có thể tuyển 3.400 học sinh với 82 lớp.
- GDĐH: Thực hiện Đề án “Phấn đấu Hải Dương có 01 trường ĐH đa ngành, đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng, đáp ứng yêu cầu phát triển”, Hải Dương đã sáp nhập trường Cao đẳng Hải Dương vào Trường Đại học Hải Dương. Hằng năm, các trường ĐH đã xây dựng Đề án tuyển sinh và tuyển sinh theo quy định; có 02 trường hoàn thành kiểm định đại học là trường Đại học Hải Dương và Đại học Sao Đỏ.
Tỉnh Hải Dương đã đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo, bảo đảm trung thực, khách quan. Tích cực áp dụng CNTT, các phần mềm trực tuyến trong kiểm tra đánh giá để tăng tính khách quan. Phối hợp sử dụng kết quả đánh giá trong quá trình học với đánh giá cuối kỳ, cuối năm học; đánh giá của người dạy với tự đánh giá của học sinh; đánh giá của nhà trường với đánh giá của gia đình và của xã hội. Xây dựng được ngân hàng đề thi với hàng nghìn câu hỏi ở nhiều môn học, được bổ sung và thẩm định hàng năm đảm bảo tính khách quan công bằng trong các kì thi học sinh giỏi, thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT nâng cao kết quả giáo dục đào tạo ở các cấp học.
Qua đó các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, giáo dục truyền thông, giáo dục kỹ năng sống… góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh. Tính đến 31/7/2022, có 74,1% trường đạt kiểm định chất lượng giáo dục. Trong đó 62,8% trường mầm non; 84% trường Tiểu học; 87,5% trường THCS 87,1%; trường THPT 54,5%; trường phổ thông có nhiều cấp học 45,5%; trung tâm GDTX 8,3%. Trên 80 học viên sau khi học xong đều có việc làm, có những học viên đã tham gia vào thị trường xuất khẩu lao động. Một số trường đại học, cao đẳng đã chủ động trong công tác hội nhập và nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế với các nước có uy tín như Đài Loan, Đức, Úc.... Trong giai đoạn 2017 - 2020, bình quân hàng năm, quy mô đào tạo của các trường chuyên nghiệp tỉnh Hải Dương đạt 36.500 học sinh, sinh viên tốt nghiệp, riêng giáo dục đại học của tỉnh năm 2020 đạt 12.210 sinh viên.
Đến nay, toàn tỉnh có 11.070 tổ chức Hội Khuyến học với 718.455 hội viên; tổ chức Hội đã phủ khắp 100% các xã, phường, thị trấn, thôn, tổ dân phố, các cơ quan, đơn vị, trường học. Toàn tỉnh có 449.357 gia đình được công nhận “Gia đình học tập”; 7.674 dòng họ được biểu dương “Dòng họ học tập”; 1.383 cộng đồng được công nhận “Cộng đồng học tập”; 1.094 đơn vị được công nhận là “Đơn vị học tập”; có 235 Trung tâm học tập cộng đồng. Hàng năm, tỉnh tổ chức phát động “Tuần lễ học tập suốt đời”, khuyến khích xây dựng quỹ khuyến học, khuyến tài, đẩy mạnh phong trào thi đua “Dạy tốt, học tốt”. Hội Khuyến học các cấp, các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể của tỉnh đã cấp học bổng, tặng quà và khen thưởng cho hàng nghìn học sinh…
Hải Dương đã thực hiện đổi mới nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý đối với các cơ sở giáo dục theo hướng tăng cường phân cấp quản lý, tăng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của đơn vị trong việc thực hiện chương trình, kế hoạch giáo dục, đi đôi với việc nâng cao năng lực quản trị nhà trường của đội ngũ cán bộ quản lý. Tính đến năm 2023, tỉ lệ giáo viên đạt chuẩn ở các cấp học: Mầm non 97%, Tiểu học 95,7%, THCS 93,5%, THPT 100%.
Hằng năm, tỉnh nâng mức hỗ trợ xây dựng phòng học từ 25 triệu đồng/phòng lên mức 50 triệu đồng/phòng học kiên cố; nâng mức hỗ trợ kinh phí xây dựng trường chuẩn quốc gia từ mức 500 triệu đồng/trường lên mức 3 tỷ đồng/trường chuẩn quốc gia. Tổng kinh phí dành cho giáo dục và đào tạo từ năm 2013 đến tháng 3/2023 là 39.197 tỷ đồng.
Tỉnh đã xây dựng và triển khai ứng dụng Công nghệ thông tin giai đoạn 2016 - 2020 hướng tới sự đồng bộ, thống nhất hệ thống quản lý điện tử của ngành giáo dục để tăng cường hiệu quả ứng dụng CNTT trong quản lý và giảng dạy. Trong 5 năm qua đã có nhiều cán bộ, giáo viên, học sinh đạt giải nghiên cứu khoa học, sáng tạo khoa học kỹ thuật do Bộ Giáo dục và Đào tạo, tỉnh tổ chứcvàthực hiện nhiều đề tài khoa học cấp tỉnh.
Trong các năm 2013-2015, tỉnh đã tổ chức 3 khóa tập huấn về phương pháp giảng dạy ở nước ngoài tại Australia và Singapore cho 51 cán bộ, giáo viên tham gia. Năm học 2016 - 2017, tỉnh bắt đầu triển khai mô hình dạy tiếng Anh với giáo viên nước ngoài theo hình thức xã hội hóa ở các trường phổ thông, có tổng số 40 trường phổ thông tham gia. Đến năm học 2022 - 2023, toàn tỉnh có tổng số 67 trường tham gia triển khai.
Qua 10 năm thực hiện nghị quyết, đã xuất hiện một số mô hình hay, cách làm hiệu quả như: Mô hình nhà trường gắn với sản xuất kinh doanh; Mô hình trường triển khai hiệu quả công tác bồi dưỡng học sinh giỏi; Mô hình trường trang trí và tổ chức lớp học; Mô hình trường dạy và học ngoại ngữ; Mô hình thư viện xanh, thư viện thân thiện, thúc đẩy văn hóa đọc trong nhà trường; Mô hình trường học ứng dụng CNTT trong quản lý và dạy học; Mô hình trường học triển khai giáo dục STEM; Mô hình trường học xanh sạch đẹp, nền nếp kỷ cương; Mô hình trường Tiểu học tiêu biểu, điển hình…
Trong những năm tới, tỉnh Hải Dương tập trung khơi dậy khát vọng phát triển, đổi mới sáng tạo, ý chí tự lực, tự cường và sức mạnh khối đại đoàn kết của toàn Đảng bộ, nhân dân trong tỉnh với quan điểm phát triển xuyên suốt, bao trùm: “Tăng trưởng xanh, chuyển đổi số, đẩy mạnh đổi mới sáng tạo để phát triển bứt phá, bền vững, nâng tầm vị thế Hải Dương”. Tăng cường gắn kết hoạt động GDĐT với dự báo nhu cầu xã hội, thị trường lao động; gắn kết giữa GDĐT với lực lượng sản xuất; kết hợp hiệu quả nguồn lực Nhà nước với huy động nguồn lực xã hội để đầu tư trọng tâm, trọng điểm; đồng thời, phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.
Bài của Minh Tuấn
Đăng trên Bản tin Khoa học và Công nghệ Hải Dương số 3 ra tháng 7 năm 2023
