Cá Chạch bùn là loài dễ chế biến ra các món ăn hấp dẫn, nên được nhiều người ưu chuộng và được đưa vào các nhà hàng, khách sạn, thị trường tiêu thụ lớn và nuôi được quanh năm, giá cao, ổn định, mức đầu tư ban đầu thấp hơn so với ao truyền thống.
Kết quả thực hiện đề tài “Xây dựng mô hình nuôi thương phẩm cá Chạch bùn trên địa bàn tỉnh Hải Dương” nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế và thu nhập cho người nuôi thuỷ sản; góp phần làm gia tăng giá trị sản xuất trên cùng một đơn vị diện tích nuôi trồng thuỷ sản, tạo ra sản phẩm hàng hóa an toàn đón đầu nhu cầu tiêu dùng thực phẩm giá trị cao của thị trường trong tương lai.
Sau một năm thực hiện, với quy mô 2 ha tại xã Đoàn Tùng (Thanh Miện) và xã Đoàn Thượng (Gia Lộc) có 5 hộ tham gia với số lượng 800.000 con.
Sau 120 ngày nuôi cá Chạch bùn đạt tỷ lệ sống đạt từ 80 - 83%, kích cỡ thương phẩm, khối lượng từ 28,62 - 32,51 gram/con, tương ứng với từ 30 - 35 con/kg, chiều dài từ 17,71 - 18,65 cm/con. Sau 3,5 đến 4 tháng nuôi cá đạt kích cỡ thương phẩm từ 30 - 35 gram/con, năng suất đạt được trên 10 tấn/ha. Cá Chạch bùn ở thời điểm thu hoạch với mức giá từ 70.000 - 90.000 đồng/kg đã cho thu lãi từ 120 - 180 triệu đồng/ha. So với nuôi cá truyền thống cá Trắm, Trôi, mè, chép, cá rô phi… thì cá Chạch bùn cho lợi nhuận cao hơn và thời gian nuôi ngắn hơn sẽ giảm được rủ ro.
Các hộ tham gia đề tài đã chủ động kết hợp với một số đoanh nghiệp để tiêu thụ được 20 tấn. Sản phẩm được tiêu thụ ở chợ đầu mối Hà Nội 50%, Hải Phòng 30%, chợ đầu mối tỉnh Bắc Ninh và các tỉnh lân cận 20%.
Sau một năm thực hiện mô hình nuôi thương phẩm cá Chạch bùn trong ao được thực hiện với quy mô 2 ha với 5 hộ tham gia thuộc xã Đoàn Tùng (Thanh Miện) và xã Đoàn Thượng (Gia Lộc). Cá Chạch bùn của các ao nuôi đều sinh trưởng phát triển tốt, tốc độ sinh trưởng tương đối đồng đều. Sau 120 ngày nuôi cá Chạch bùn đạt tỷ lệ sống đạt được cao trên 80%, khối lượng từ 28,62 - 32,51 gram/con, tương ứng từ 30 - 35 con/kg, tốc độ tăng trưởng đạt từ 0,23 - 0,27 gram/con/ngày, năng suất đạt hơn 10 tấn/ha. Sau 3,5 - 4 tháng nuôi cá Chạch bùn cho lãi từ 120 - 180 triệu đồng/ha.
Năm 2023, Trung tâm Ứng dụng Khoa học công nghệ và Khảo nghiệm giống đã thực hiện chuyển giao ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ nuôi cá Chạch bùn thương phẩm quy mô 1 ha có 6 hộ tham gia của xã Cổ Bì (huyện Bình Giang), xã Phú Điền (huyện Nam Sách) và xã Đông Xuyên (huyện Ninh Giang) thực hiện trên quy mô một ha với số lượng 400.000 con, cỡ giống từ 4.400 đến 4.450 con/kg.
Để cho các hộ tham gia mô hình thực hiện đúng quy trình kỹ thuật, Trung tâm đã tổ chức 3 lớp tập huấn cho 150 người tham gia. Qua đó đã giúp bà con nông dân vùng triển khai mô hình nắm bắt được nguồn gốc xuất xứ, giá trị của đối tượng nuôi, quy trình kỹ thuật nuôi cá trách bùn như: chuẩn bị ao nuôi, cách chọn cá giống đảm bảo, cách chăm sóc, phòng ngữa bệnh dịch cho cá, cách thu hoạch và thời điểm thu hoạch thích hợp…
Các giai đoạn khác nhau cá có tốc độ tăng trưởng khác nhau, cá ở giai đoạn nhỏ có tốc độ tăng trưởng thấp hơn giai đoạn lớn. Ở tháng nuôi đầu tiên có tốc độ tăng trưởng theo ngày thấp và tăng dần ở các tháng nuôi tiếp theo; tăng cao ở tháng nuôi thứ 2 và thứ 3 cho đến khi đạt kích cỡ thương phẩm.
Tốc độ sinh trưởng phụ thuộc vào nhiều yếu tố nhưng chủ yếu là do nhiệt độ, thức ăn, chế độ cho ăn, lượng thức ăn phù hợp cho từng giai đoạn phát triển của cá để tránh lãng phí giảm hệ số thức ăn.
Cá Chạch bùn có đặc tính sinh học thích bắt mồi vào ban đêm, do vậy cần điều chỉnh chế độ cho ăn phù hợp để làm tăng hiệu quả nuôi. Đặc biệt hiệu quả tốt hơn sau khi một số hộ thực hiện cho ăn theo nhu cầu bằng máng ăn tự động.
Trung tâm cũng đã hướng dẫn bà con tham gia mô hình phòng ngừa dịch bệnh cho cá bằng cách bổ sung nguồn nước vào ao thường xuyên đảm bảo nước sạch cho cá sinh trưởng, phát triển tốt. Thực hiện xử lý môi trường, xử lý đáy ao bằng chế phẩm sinh học, diệt khuẩn bằng BKC, Iodien, Vicatto… định kỳ.
Cá Chạch bùn của các hộ tham giamô hình đều sinh trưởng phát triển tốt. Tốc độ tăng trưởng của đàn cá tại các ao nuôi tương đối đồng đều. Khi thả cá chỉ nặng từ 0,22 - 0,23 gram/con, sau 90 ngày nuôi, chạch bùn có thể cho thu hoạch từ 25,15 - 28,56 gram/con, tương đương từ 30 đến 40 con/kg, bình quân tăng từ 0,279 gram/con/ngày. Chiều dài cá khi thả đạt từ 3 - 3,2 cm sau 90 ngày nuôi đạt từ 14,84 đến 16,20 cm/con, bình quân tăng từ 0,165 - 0,180 cm/con/ngày. Hiện nay trọng lượng cá đạt từ 30 - 40 con/kg.
Với giá bán hiện nay từ từ 75.000 - 85.000 đồng/kg, sau khi trừ các chi phí các hộ nuôi cá Chạch bùn cho lãi cho lãi trên 220,6 triệu đồng/ha,nên hiệu quả kinh tế mang lại cho người dân trong cùng một thời gian nuôi trên cùng một diện tích mặt nước được người dân đánh giá là hiệu quả hơn so với việc nuôi các loại cá truyền thống.
Bài của Nguyễn Trường Cảnh
Đăng trên Bản tin Khoa học và Công nghệ Hải Dương số 4 ra tháng 8 năm 2023
